BE FACTOREN BEU PROBüCTIE. 175
daag te moeten werken voor liet voedsel van vandaag. Waar
dit noodzakelijk is, kan geene stelselmatige werkzaamheid
bestaan, maar moeten wij de eerste gelegenheid aangrijpen,
die zich aanbiedt, hoe armzalig ook, om voedsel te vinden.
Bijeenverzameld kapitaal beteekent, dat wij het verbruik daarvan
kunnen uitstellen, en vandaag werken om ons voedsel te
verschaffen voor eenige dagen in de toekomst. In dat geval
kunnen we onze productieve krachten organiseeren, een overzicht
nemen van het arbeidsveld en voor de aanwendino- dezer
krachten de meest geschikte plaats zoeken. Wy kunnen ons
koren zaaien en afwachten tot het een zestig- of honderdvoud
voortbrengt, in plaats van in de bosschen te zoeken naar onzeker
wild, dat eenmaal gevangen, gedood wordt en zoodoende
zijn voorttelend vermogen verliest, waardoor het ons niets gemakkelijker
valt, in de behoeften van morgen te voorzien.
Daar kapitaal een productiefactor is, eischt het een gedeelte
van het product, en dat deel noemt men interest. Men spreekt
ook vaak van winst, doch wanneer deze meer inhoudt dan
interest, bevat zij iets anders dat buiten de enkele opbrengst
van het kapitaal staat.
Maatschappelijk en individueel kapitaal. Men moet
steeds onderscheid maken tusschen hetgeen kapitaal is voor
den individu, en wat het is voor de maatschappij; d. i. tusschen
individueel en maatschappelijk kapitaal. Alleen sociaal-economische
goederen, of stoffelijke goederen en verworven
persoonlijke bedrevenheid als product van vroegeren arbeid, kan
men als sociaal kapitaal beschouwen. Pandbrieven, hypotheken
en alle schuldbewijzen van de leden eener gemeenschap onderling
zijn geen deel van het maatschappelijk kapitaal, maar vormen
slechts kapitaal voor den individu. Evenmin concessies, die
eenvoudig bestaan in de vergunning om bestaand maatschappelijk
kapitaal te gebruiken of nieuw maatschappelijk kapitaal voort
te brengen. Dit kapitaal is niet verminderd, wanneer de waarde
van de eigendommen van maatschappijen, zooals van spoorwegen,
telegrafen, telefoons en dergelijke, wordt teruggebracht
tot eene schatting, waarbij behoorlgk wordt rekening gehouden
