LOONEN MN LOONSTELSELS. 255
grootere kans door gunstige omgeving; een kostbare opvoeding
die slechts weinige ouders hunne kinderen kunnen en willen
geven, enz. Wat iemand wordt, hangt in hoofdzaak van zijn
ouders af, en, zooals men dikwijls opmerkt, de mensch heeft
geene stem bij de keuze van zijn ouders. Wij die in dit opzicht
begunstigd zijn, behooren te voelen, dat wij eene bizondere
verplichting hebben tegenover de menschheid.
Adam Smith heeft voor de loons-verschillen in verschillende
bedrijven de volgende vijf oorzaken opgenoemd: 1° het
meer of minder aangename dezer bedrijven zelven; 2" de
meerdere of mindere kosten en inspanning om ze te leeren;
3" de meerdere of mindere kans om geregeld werk te vinden;
4" het meerdere of mindere vertrouwen wat men stellen moet
in hen die het bedrijf uitoefenen ; en 5'' de meerdere of mindere
kans van slagen. Doch bij dit alles wordt verondersteld, dat
men te doen heeft met volwassen menschen, geheel vrij in de
keuze hunner bezigheden — niet alleen ten aanzien der wet
maar ook door de hulpbronnen waarover zij beschikken —
die het geheele arbeidsveld kunnen overzien en zich hun
bedrijf kiezen. — Een engelsch schrijver, die deed uitkomen,
dat de werkkring vrij algemeen door de ouders wordt gekozen,
voegt daaraan toe : , Wanneer iemand behoort tot de talrijke
klasse van hen, die in hun jeugd slecht zijn gevoed, slecht
gehuisvest, slecht gekleed, slecht opgevoed en voor geen enkel
beroep opgeleid, dat niemand hem dan wat voorprate van zijn
vrijheid om het vak te kiezen dat hem goeddunkt. Zijn wettelijke
vrijheid om tusschen vele bezigheden te kiezen baat hem
evenveel als zijn wettelijke vrijheid om met vleugels door de
lucht te vliegen." Niettemin verklaren de woorden van Adam
Smith vele loons-verschillen. Het wordt aan hen die dit boek
lezen of bestudeeren, als oefening overgelaten om door zorgvuldige
en langdurige waarneming te ontdekken, in hoeverre
Adam Smith de ware oorzaken aangeeft voor de loons-verschillen
in de verschillende bedrijven.
Stuk-werk. Het loon wordt betaald op tijd of per stuk.
Men betaalt voor een dag, week of maand een overeengekomen
