Het eenvoudig boekhouden, voor den winkelier, kleinhandelaar en ambachtsman gemakkelijk gemaakt : eene handleiding tot zelfonderrigt voor allen, die tot eenigen tak van handel of nijverheid in betrekking staan

              Regelen
omtrent het gebruik der boekerij van het Nederlands Insti­tuut
van Accountants, vastgesteld in de bestuursvergadering
van 5 Mei 1948.
1. Leden en assistenten van het Instituut kunnen gratis van
de bibliotheek gebruik maken.
2. De termijn van uitlening is als regel één maand; deze kan
op aanvraag worden verlengd.
3. Indien een herinnering aan terugzending nodig is, betalen
leden en assistenten hiervoor f O 10 administratiekosten.
4. Tijdschriften worden alleen in gebonden jaargangen uit­geleend;
lopende jaargangen liggen ter inzage.
5. Boeken, welke voor examinatoren van belang kunnen zijn,
kunnen indien nodig binnen de duur van een maand worden
teruggevraagd. Van deze omstandigheid wordt als regel in
de desbetreffende boeken melding gemaakt.
6. Anderen dan leden of assistenten van het Instituut kunnen
van de bibliotheek geen gebruik maken, uitgezonderd:
bibliotheken, ten aanzien waarvan wederkerigheid verzekerd
is, en wel gratis, indien ook te dezen aanzien wederkerig­heid
bestaat,
studenten van Nederlandse Universiteiten of Hogescholen,
op dezelfde voorwaarden als die, welke ook voor assistenten
van het Instituut gelden,
personen die, ter beoordeling van de Adjunct-Secretaris
van het Instituut, onder door hem te stellen voorwaarden
tot het gebruik van de bibliotheek worden toegelaten.
gML
Regelen
omtrent het gebruik der boekerij van het Nederlands Insti­tuut
van Accountants, vastgesteld in de bestuursvergadering
van 5 Mei 1948.
1. Leden en assistenten van het Instituut kunnen gratis van
de bibliotheek gebruik maken.
2. De termijn van uitlening is als regel één maand; deze kan
op aanvraag worden verlengd.
3. Indien een herinnering aan terugzending nodig is, betalen
leden en assistenten hiervoor f O 10 administratiekosten.
4. Tijdschriften worden alleen in gebonden jaargangen uit­geleend;
lopende jaargangen liggen ter inzage.
5. Boeken, welke voor examinatoren van belang kunnen zijn,
kunnen indien nodig binnen de duur van een maand worden
teruggevraagd. Van deze omstandigheid wordt als regel in
de desbetreffende boeken melding gemaakt.
6. Anderen dan leden of assistenten van het Instituut kunnen
van de bibliotheek geen gebruik maken, uitgezonderd;
bibliotheken, ten aanzien waarvan wederkerigheid verzekerd
is, en wel gratis, indien ook te dezen aanzien wederkerig­heid
bestaat,
studenten van Nederlandse Universiteiten of Hogescholen,
op dezelfde voorwaarden als die, welke ook voor assistenten
van het Instituut gelden,
personen die, ter beoordeling van de Adjunct-Secretaris
van het Instituut, onder door hem te stellen voorwaarden
tot het gebruik van de bibliotheek worden toegelaten.
Koninklijk NIVRA
lllllliilillililii \S6t
2060 017 2026
K Y-e
Z
Is^sss^f
•1
^ S i M j g fe:i^^-^'^*;v:'-fe^A5>^t'>.'C'j^^ 'H^É i''4' ''^-'
HET
EENVOUDIG BOEKHOUDEN,
VOOn DEN
"^%
WINKELIER,
KLEINHANDELAAR EN AMBACHTSMAN
GEMAKKELIJK GEMAAKT.
EENE HANDLEIDING
ZELFONDERRIGT VOOR ALLEN, DIE TOT EENIGEN TAK VAN
HANDEL OF NIJVERHEID IN RETREKKING STAAN.
A. KREVITER.
TI EL,
H. C. A. CAMPAGNE.
Wmé'-iÉ^^if,
II
HET EENVOUDIG BOEKHOUDEN.
I N H O U D .
Biz.
1. Wat men door boelchouden verstaal 1
2. Voorscliriften der wet oj) het boekhouden 3
3. Hoofdhoeken en bij hoeken 5
4. De correspondentie en het kopijhoek 15
5. Rekeningen, facturen, nota's en andere papieren . . . . 19
6. De balans en het balansboek 20
7. Het journaal . . . . " . . , 27
8. Het grootboek 36
9. Inventaris hij de oprigting mijner zaak, enz 39
10. Journaal 43
11. Model voor een kasboek 62
12. Het groothoek 69
13. Balans van 1 Januarijenz 97
14. Iets over Rekening-Courant 103
Biz.
15. Dagelijksch overzigt van winst en verlies 106
16. Vennootschap en ondernemingen voor gezamenlijke rekening 116
17. Commissie-handel 123
18. Het Depólhouden 126
19. Iets over het Italiaanscli boekhouden 131
20. Beteekenis der vreemde woorden en termen in den handel
gebruikelijk 143
f i
t
V O O E W O O R D .
Met de uitgave van dit boekje gelooven wij aan velen
onzer landgenooten eene goede dienst te doen. De kennis
van het boekhouden is voor zeer velen volstrekt onmis­baar
en voor allen hoogst nuttig, en alles, wat dienstbaar
kan zijn ora die kennis meer algemeen te maken, is der­halve
aan te bevelen. Ook is het niet te miskennen, dat
velen, die in den handel hun bestaan vinden, door ge­brek
aan de noodige kennis dezer edele wetenschap, voort­durend
op denzelfden trap van welvaart blijven staan of
dikwijls met hunnen handel ten achteren raken, die bij
de kennis daarvan giootere ondernemingen zouden kunnen
doen en zich zelven menigmaal vrijwaren voor schade,
terwijl menig ander, met de noodige kennis daarvan toe­gerust,
voor een wissen val ware behoed geweest.
Wat echter de toepassing van 'het boekhouden voor een
ieder, op zijn bedrijf in het bijzonder aangaat, dient ieder
voor zich zelven te kunnen beoordeelen,, Hetgeen wij ge­geven
hebben, zijn slechts algeraeene regelen, waarvan de
kennis voor allen, die zich in het boekhouden willen be­kwamen,
onontbeerlijk is. Alle bedrijven zijn niet dezelfde
en daarom kan de toepassing dezer kunst ook niet voor
alle bedrijven dezelfde zijn.
Aangaande de modellen door ons in dit werkje gege­ven,
hiervan kan een ieder, die zich nog onbekwaam ge­voelt
en zich zelven wil oefenen, een zeer nuttig gebruik
maken; door dezelve om te werken met verandering
van artikelen en prijzen, zal men spoedig eenige bedre­venheid
in het boekhouden verkrijgen.
Dat dit werkje voor velen een nuttig handboekje moge
zijn en blijven is de hartelijke wensch, waarmede het, door
Uitgever en Schrijver beiden, aan het publiek wordt aan­geboden.
I. WAT MEX DOOR BOEKHOUDEN
VERSTAAT.
Wanneer men zich zelven afvraagt wat handel is, dan zal
het antwoord zijn: eene ruiling of wisseling van het een tegen
het andere. De handelaar ontvangt handelswaren van den
fabrikant, grossier of landbouwer, en levert deze af aan zijne
begunstigers, en geeft daarvoor in ruil den bedongen of ge­zetten
prijs. Evenzoo is het met den werkbaas; deze geeft
tijd en vlijt ten beste, of doet het werk door anderen ver-rigten,
waarbij somtijds door liem de noodige grondstoffen
geleverd worden, om te vervaardigen, wat hem besteld is,
en ontvangt daarvoor het loon van den arbeid.
Dit alles, en, nog meer dan dit, het crediet door den gros­sier
aau den kleinhandelaar toegestaan en door dezen weder-keerig
aan zijne begunstigers verleend, maken het noodzakelijk,
dat een ieder, die zich met handel of nijverheid bezig houdt,
ten eerste zorg draagt, goede aanteekening te houden van
alles wat in zijne zaak omgaat, om ten allen tijde tot in bij­zonderheden
te kunnen weten, wat hij aan anderen schuldig
is en wat hem van anderen toekomt. — En het houden van
deze aanteekening noemt men boekhouden.
De voornaamste vereischten, die bij het boekhouden behoo-ren
te worden in acht genomen, zijn: oplettendheid, duide­lijkheid,
beknoptheid en orde.
1
2
Boekt men door onoplettendheid iets in abuis tot nadeel
van anderen, dan kan dit niet anders ten gevolge hebben,
dan dat men de verdenking op zich laadt van slordigheid en
nalatigheid, en, wat nog erger is, somwijlen die van oneer­lijkheid
; terwijl abuizen, begaan ten nadeele van ons zelven,
ons door niemand worden vergoed, zoodat men daaraan niets
dan schade lijdt. Duidelijkheid is niet minder aan te prijzen;
want hoe belagchelijk voor anderen en lastig voor zich zelven
is het niet, wanneer men zijn eigen schrift niet kan lezen,
of zijne eigene rekening niet kan verklaren, en even onaan­genaam
is het voor anderen, brieven, rekeningen of facturen
te ontvangen, die niet gelezen kunnen worden. Beknoptheid
is van niet minder aanbelang, want door langdradigheid ver­valt
men ligtelijk in eene wijze van uitdrukking, die dubbel­zinnig
is, en later noeh door anderen noch door den schrijver
zelven goed verklaard kan worden en waardoor men zieh
zelven en anderen niets dan noodelooze moeite veroorzaakt;
doch hierin komt ons niets beter te stade dan de schoone
eenvoudigheid, waardoor men niets minder en niets meer ter
neder schrijft dan noodig is om duidelijk begrepen te worden.
Het voornaamste vereischte van alles is evenwel orde. Orde
in alles, wat tot het boekhouden behoort, is nooit genoeg aan
te prijzen; als er eene goede orde in de zaken heerscht,
dan kan er in één uur meer worden verrigt, dan daar waar
goede orde en regel worden gemist in twee uren ; door goede
orde voorgelicht, weet men ieder oogenblik alles , wat men
noodig heeft, te vinden, terwijl men in eene ordelooze zaak
uren lang naar het geringste zal moeten zoeken; door goede
orde geholpen, werkt men genoegelijk, waar anderen, bij ge­brek
aan orde, met verdriet hun werk verrigten en hunne
boeken doorbladeren. Orde in het aanleggen der boeken,
orde in het plaatsen, in het bijschrijven en op de inrigting van
dezelve; orde bij het bewaren van brieven, rekeningen, qui-tantiën,
nota's en alle papieren, die tot den handel behooren,
3
zietdaar het hoofdvereischte der administratie, het hoofdbeginsel
dier wetenschap, de geleidster bij duisternisse, de leermeeste-resse
tot meerdere volmaking in het vak.
Het staat aan ieder vrij, zijne boeken in te rigten en zijne
administratie te houden op welke wijze hij zelf wil, en naar
zijne zaken dit vereischen, mits men zich houde aan de be­palingen,
bij de wet op het boekhouden voorgeschreven en wier
zorgvuldige nakoming den handelaar in vele moeijelijke geval­len
kan dienstig zijn. Wij laten daarom hier de genoemde
wetsbepalingen volgen, om verder in de behandeling der onder­deden,
daar, waar het noodig mogt zijn, op die bepalingen
terug te kunnen komen.
II. VOORSCHRIFTEN DER WET OP HET
BOEKHOUDEN.
(^Zie Wethoek van Koopltandél. Artikel 6—13.)
Art. 6. Elk koopman is verpligt dagboek te houden, waarin
van dag tot dag, naar orde des tijds, zonder witte vakken,
tusschenregels of kantteekeningen, moeten worden aangeteekend
zijne insehulden en schulden, de ondernemingen in zijnen
handel, de trekkingen , acceptatiën of endossementen van wis­sels
en andere handelspapieren, zijne verbindtenissen, en in
het algemeen alles, wat hij ontvangt en uitgeeft, van welken
aard het ook zij; alles onverminderd zoodanige verdere boeken
als in den koophandel gebruikelijk zijn, doch waarvan het
houden door de wet niet geboden wordt.
Art. 7. Hij is verpligt de brieven, welke hij ontvangt, te
bewaren, en van diegene welke hij afzendt een kopijboek te
houden.
Art. 8. Hij is verpligt alle jaren, binnen dezes eerste maan­den
van elk jaar, een staat en balans op te maken, in een
1*
4
afzonderlijk daartoe bestemd register in te schrijven en eigen­handig
te onderteekenen.
Art. 9. De kooplieden zijn gehouden hunne boeken dertig
jaren lang te bewaren.
Art. 10. Indien de handeling niet geheel ontkend , of het
bestaan derzelve in het algemeen bewezen wordt, leveren
rigtig gehouden koopmansboeken, desgevorderd met eede
gesterkt of door den dood bevestigd , het bewijs op tusschen
kooplieden wegens zaken hunnen handel betreffende ten aan­zien
van den tijd der handeling en der levering, de hoeda­nigheid
, de hoeveelheid en den prijs der goederen, behoudens
tegenbewijs; ook de kopijboeken van brieven , rigtig gehou­den
, kunnen door den regter als middel van bewijs worden
aangenomen.
Art. 11. Men kan niemand noodzaken, zijne boeken, ba­lansen
en verdere daartoe betrekkelijke papieren open te
leggen , dan alleen ten behoeve van hem , die als erfgenaam,
als belanghebbende in eene gemeenschap , als vennoot , als
aansteller van factoors of bewindvoerders daarbij een regel-regt
belang heeft, en eindelijk in geval van faillissement.
Art. 13. Tn den loop van een regtsgeding kan de regter
op verzoek van eene der partijen of zelfs van ambtswege
de openlegging der boeken bevelen , ten einde daarvan inzage
of een uittreksel te doen nemen voor zooveel het punt in
geschil betreft.
In geval die boeken zich bevinden op eene andere plaats
dan die, waar de regtbank, voor welke de zaak hangt, ge­vestigd
is , staat het haar vrij, den plaatselijken regter op te
dra o-en om van dezelve boeken inzage te nemen, en van zijne
bevinding een verbaal op te maken en over te zenden.
Art. 13. Hij , die nalaat aan het regterlijk bevel te voldoen
tot het openleggen zijner boeken , of wel, die weigert dezelve
open te leggen indien de tegenpartij zich aan dezelve wil ge­dragen
, doet daardoor een vermoeden in zijn nadeel ontstaan.
/«
5
In beide gevallen kan de regter aan de tegenpartij den
eed opleggen , al ware er een ander bewijs aanwezig.
III. HOOFDBOEKEN EN BIJBOEKEH.
Men verdeelt de boeken , waarvan men zich in den han­del
bedient, in twee verschillende soorten, namelijk in Hoofd-boelten
en Bij-hoeJceii. Onder Hoofd-hoehen verstaat men dezulke,
die voor ieder handelaar onmisbaar zijn, in welke zaak het
ook zij , terwijl daarentegen onder den naam van Bij-hoeken
die boeken worden begrepen, welke men naar willekeur kan
aanschaffen en wier behoefte voor lederen tak des handels
niet dezelfde is.
Het getal hoofdboeken kan men voor het eenvoudig boek­houden
gereedelijk op vier bepalen, namelijk :
Het halanshoelc.
Het journaal of daghoeh.
Het groothoek.
Het hopijhoeh.
Het kopijboek wordt door velen niet onder de hoofdboeken
gerekend , omdat dit boek alleen betrekking heeft op de cor­respondentie
en niet op het eigenlijke boekhouden, doch naar
de verdeeling, hierboven opgegeven, kan men het onder de
^oo/cf-boeken rangschikken, daar het houden van hetzelve bij
de wet bepaald is en het daardoor voor een ieder onmisbaar is
geworden.
Het BalansboeJe, ook wel Inventaris genaamd , is een regis­ter
, waarin men geregeld ieder jaar den geheelen staat van
bezitting , benevens hetgeen ons van anderen toekomt, als­mede
alles wat men aan anderen schuldig is , aanteekent,
en hetwelk alzoo den zuiveren staat van zaken aantoont,
6
terwijl men door vergelijking van de balans des loopenden
jaars met die van het vorige jaar den meerderen of min­deren
bloei der zaken kan waarnemen.
Het Journaal of dagboek is het boek, waarin men dage­lijks
aanteekening houdt van al de ontvangsten en uitgaven,
verzonden goederen en ontvangen goederen, kortom van alles
wat er dagelijks in den handel voorvalt, om dit daaruit in
het grootboek over te brengen.
Het Grootboek , ook wel scJiuldboek geheeten, gebruikt men
om al de posten van dezelfde personen bij elkander te bren­gen.
Men geeft in dit boek aan lederen persoon, met wien men
in rekening staat of aan wien men goederen geleverd heeft,
een afzonderlijk folio, dat zijn twee witte bladzijden tegen­over
elkander. Aan de linker bladzijde van dat folio, welke
men debet-zijde noemt, boekt men alles wat men aan den
debiteur of schuldenaar, wiens naam aan het hoofd der re­kening
geplaatst wordt, geleverd heeft, de betalingen door
ons aan hem gedaan en de goederen, door ons aan hem
teruggezonden; terwijl men op de regter bladzijde , credit-zijde
genaamd , aanteekening houdt van de goederen door hem aan
ons geleverd, de betalingen, die wij van hem ontvingen voor
de geleverde goederen, en de goederen, welke niet door hem
worden behouden, maar die wij van hem terug ontvangen.
Dit boek dient aldus, om met een oogopslag te kunnen zien,
wat men aan ieder zijner erediteuren afzonderlijk schuldig is,
en wat men van elk zijner debiteuren te vorderen heeft. Tot
meerder gemak in het nazoeken van dit boek, bedient men
zich van een alphabet, waarin men de namen van al de per­sonen
, wier rekening in het boek zijn opgenomen, op die
letter des alphabets , waarmede hun naam begint, inschrijft
met vermelding van het nummer van het folio, waarop hunne
rekening te vinden is. Wij zullen later deze vier hoofdboeken
elk afzonderlijk behandelen, om al het hier gezegde duidelijk
te maken.
7
Het getal bijboeken is daarentegen niet te bepalen. Een
ieder kan daarvan zooveel aanleggen als bij voor zijne zaak,
behalve de hier opgenoemde hoofdboeken, noodig heeft. Wij
zullen echter de voornaamsten hier opgeven , met vermelding
van den aard van hun gebruik :
1. Kladtaoek.
Hieronder verstaat men meestal een boek, in den winkel
gehouden , waarin men alle voorkomende koopen, verkoopen ,
bestellingen, ontvangen goe deren , verzonden goederen , ont­vangsten
en betalingen aanteekent, om deze later hieruit,
in het net geschreven, in het journaal over te brengen. Som­mige
winkeliers houden hiervoor eene lei, doch daar het zoo
ligt gebeurt, dat op eene lei de aanteekeningen onleesbaar
worden, door er iets op te leggen of overheen te schuiven,
ja, somtijds geheel uitgewischt worden, verdient zulk een
kladboek verreweg de voorkeur.
2. Kasboek.
Het kasboek is een boek, waarin men aanteekening houdt
van al de ontvangsten en uitgaven ; en waaruit men dus in
weinig tij ds kan zien, hoeveel geld men in kas heeft. De
wijze, waarop dit boek gehouden wordt, is zeer eenvoudig.
Als men begint, schrijft men op het eerste blad aan de lin­kerhand
bovenaan dehet en op de bladzijde aan de regterhand
credit. De kas wordt alzoo aangemerkt als debiteur voor al-,
les wat men in kas heeft en voor de gelden, die men ont­vangt
, en als crediteur voor al de uitgaven.
Men teekent dus in debet-zijde aan alles wat men in kas
heeft, benevens al de ontvangsten, waarmede de kas wordt
verrijkt, en in credit-zijde al de uitgaven, welke de kas dage­lijks
moet lijden. Alle maanden of alle weken maakt men dit
8
kasboek op en sluit het af. Dan telt men eerst de debet-zijde
op. Daaruit blijkt , hoeveel geld er in kas moest wezen als
men volstrekt niets had uitgegeven ; daarna telt men de cre-dit-
zijde op en men ziet, hoeveel men sedert de laatste slui­ting
van het kasboek heeft uitgegeven, dan trekt men de
som der credit-zijde af van die der debet-zijde, en de uit­komst
doet u zien hoe groot het overschot is , of hoeveel
geld er op dat oogenblik in kas moet zijn. Telt men zijn
geld en is dat zoo, dan is het een blijk, dat er geene abuizen
bij die aanteekening of optelling begaan zijn , en men zet
de som der in kas zijnde gelden onder de credit-zijde, waarna
de sommen, of uitkomst, aan debet- en credit-zijde aan elkan-dergelijk
zijn. Men zie hierachter model van een kasboek:
De abuizen, die men bij het houden van het kasboek kan
begaan , zijn vierderlei.
1. Menkaneene ontvangene som onder de,uitgaven zetten
en omgekeerd.
3. Men kan eene som dubbel boeken.
S. Men kan iets vergeten , of eene som te hoog of te laag
aanteekenen.
4. Men kan een abuis hebben in de optelling.
Heeft men bij de sluiting meer geld in kas , dan er vol­gens
het kasboek aanwezig moet zijn, dan heeft men eene
ontvangen som onder de uitgaven geplaatst, of eene post van
uitgave dubbel geboekt, eene ontvangst vergeten aan te tee­kenen
, eene uitgaaf te hoog of eene ontvapgst te laag ge­noteerd.
Heeft men daarentegen bij de sluiting minder geld ^in
kas dan volgens het kasboek aanwezig moet zijn , dan heeft
men eene uitgaaf onder de ontvangsten geplaatst, eene post
van ontvangst dubbel geboekt, eene post van uitgaaf niet
genoteerd, eene ontvangst te hoog of eene uitgaaf te laag aange-teekend,
doch alles behoudens verkeerde optellingen en bere­keningen
of oneerlijkheid. Wij hebben hier zoo lang bij stil
gestaan, omdat het zoo onaangenaam is bij de sluiting der
9
kas niet uit te komen, terwijl het, zoo men niet kan vin­den,
waarin het abuis bestaat, later tot grootere verwarringen
aanleiding kan geven.
Wanneer men betaalde quitantiën in het kasboek aanteekent,
dan is het zeer nuttig, aan die quitantiën een volgnummer te
geven , en dat nummer in het kasboek bij genoemde post
van uitgave aan te teekenen, om later des te gemakkelij­ker
de quitantie te kunnen vinden, als men die noodig heeft,
of, als men de quitantie in handen heeft, en die post in het
kasboek wil nazien, om den datum van betaling te weten , die
post te gemakkelijker in het kasboek te kunnen wedervinden,
tenzij men zich bediene van een afzonderlijk daartoe ingerigt
3. Quitantieboek.
Voor hen , die door den aard van hunne koopmanschap
met zeer vele crediteuren te doen hebben , en dientengevolge
zeer vele betalingen doen, waarvan het bedrag dan ook na­tuurlijk
niet zeer groot kan zijn, zoo als boekhandelaren b. v.,
die somtijds met alle uitgevers in rekening staan en boven­dien
nog met papierhandelaren, boekdrukkers , schrijvers en
de confraters-boekhandelaren in de stad hunner inwoning, is
het niet kwaad, een afzonderlijk quitantieboek aan te leggen,
waarin al de betalingen worden geboekt, en waarin ,tevens
aanteekening' wordt gehouden van die posten, waarover vol­gens
advies tusschentijds zal gedisponeerd worden.
De inrigting van zulk een boek kan men op de volgende
wijze doen plaats hebben. Men neemt een schrijfboekje in
quarto van één boek papier en laat hier een alphabet inzetten;
vervolgens geeft men aan iedere letter van het alphabet vier
bladen ; men kan aan de letters B. D. G. H. K. S en V een
of twee bladen meer geven , en aan de letters C. E. I. J.
Q. U. X en T een of twee bladen minder, omdat men voor
de eerstgenoemde letters veel meer betalingen zal te boeken
10
hebben, dan voor de laatstgenoemde letters. Dit boekje dient
gelijnd te worden , met 5 staande lijnen, waar tusschen men
de quitantiën die men betaald heeft en die, welke ons volgens
berigt van den crediteur binnen kort zullen gepresenteerd
worden , aldus boekt :
Nummer
der
Quitantie.
1
6
9
18 •
20
28
30
32
1 Naam
van den
Crediteur.
K. Schoonman
J. Spelling
W. Schenk
0. Spoel
B. Senneman
C. Somers
U. Sauer
J< Sagrijn
B. Swaluw
J. Sniphout
Sapman & Co.
J. Sterk
Bedrag
der
Quitantie.
ƒ 5
// 13
// 1
// 110
II 15
// 17
// 13
// 25
// 35
// 3
// 4
;/ 48
60
20
10
18
16
Aard der
Leverantie.
3 Ex. Be Vriend
1 II Magazijn
1 Leerredenen
Drukwerk
2 De Krekel
1 Bilderdijk
1 Het kind
1 De toorts
7 Kindervriend
1 Kaleidoskoop
2 Tollens
Eekening 1857
Datum
van
Betaling.
15 Feb. 57
17 // //
18 // ;/
20 // //
2 8 II II
.S Mrt. //
18 ;/ //
1 9 // II
Men ziet uit dit bovenstaande model, dat aan iedere qui­tantie
een nummer is gegeven. Dit nummer is het volgnum­mer
der quitantie, en wordt ook van achteren {in iorso) op
de quitantie geschreven. Heeft men de quitantie zelve dus
noodig dan heeft men slechts in dit boekje het nummer na
te zien, en zij is in een oogenblik aan den lias te vinden.
Voor de namen der crediteuren O. Spoel, B. Senneman,
J. Sagrijn en B. Swaluw vindt men op het gegeven model
geen nummer der quitantie en geenen datum van betaling.
Dit strekt hier ten bewijze, dat deze posten nog niet be­taald
zijn, doch dat genoemde crediteuren berigt hebben
11
gezonden van weldra over deze vorderingen te zullen dis­poneren.
Het nut van zulk een quitantie-boek is hierin gelegen,
dat men in een oogopslag kan zien, wien men betaald heeft, wan­neer
en waarvoor die betaling geschied is, en waar zich de
quitantie daarvan bevindt, en van de posten, waarover onze
crediteuren tusschentijds disponeren; dit bijboek is een goed
hulpmiddel om na te zien of hunne vordering overeenkom­stig
is met onze boeken , daar men het advies of berigt van
dispositie niet moet boeken, alvorens zekerheid te hebben dat
de vordering accoord is.
4. Bestelboek.
Wanneer men vele bestellingen voor zich zelven eu anderen
te doen heeft, bewijst zulk een boek groote diensten. Men
teekent hierin op al de bestellingen achtereen volgens den
datum, gedaan aan fabrikanten, grossiers of confraters.
Men houdt deze aanteekening zoo naauwkeurig mogelijk,
door notitie te nemen van den datum, waarop de bestel­ling
gedaan is, den persoon aan wien , de hoeveelheid en
het soort van de bestelde waar, en of die bestelling gedaan
is ten behoeve van zich zelven of van een zijner principalen,
en in het laatste geval voor wien, terwijl men bij de ont­vangst
deze iianteekening kan besluiten, met den datum van ont­vangst
er onder te plaatsen.
5. Pakhuisboek.
Een boek, hetwelk men gebruikt, om aanteekening te houden
van al de goederen, die zich in het pakhuis bevinden, en alles
wat er van die goederen van tijd tot tijd wordt afgehaald en
bijgebragt. Men geeft daartoe in dit boek aan iedere partij
goederen een linker en regter bladzijde, om de goederen bij
ontvangst in debet-zijde te kunnen boeken, en later, wanneer
13
die goederen weder geheel of gedeeltelijk worden afgeleverd, dit
op de credit-zijde van het folio te kunnen aanteekenen. Men lette
er zorgvuldig op, om bij het aan- en afschrijven in dit boek,
vooral melding te maken van het soort, den prijs en de hoe­veelheid
der goederen, om met meer gemak te kunnen nazien,
wat zich in het pakhuis bevindt. Ook kan men een alphabe-tisch
register voor of achter in dit boek aanleggen, om te spoe­diger
te kunnen vinden wat men zoekt.
e. Particulier Bekeningboek.
Daar men in winkelzaken voor zijne particuliere principalen
zeer zeldzaam eene credit-rekening heeft te openen, omdat men
aan hen slechts koopwaren te leveren heeft, die niet met
handelsartikelen maar met geld worden betaald, is het onnoodig,
al die rekeningen specifiek in het grootboek te plaatsen, en om
deze reden is het, dat door velen voor die rekeningen een af­zonderlijk
boek wordt aangelegd, waarin slechts debiteuren
en géene crediteuren voorkomen.
In dit geval opent men in het grootboek slechts eene reke­ning
voor al zijne particuliere debiteuren, boven welke rekening
men zet Particuliere debiteuren,. Deze rekening debiteert men
voor aide rekeningen, die in het particulier rekeningboek voor­komen,
terwijl men dezelve crediteert voor iedere rekening,
welke er van dezen betaald wordt.
Deze zes bij boeken zijn het, welke het meest bekend zijn en
gebruikt worden, en waarvan het gebruik voor den winkelier
dikwijls zeer nuttig, ja noodig kan zijn. Hier nu nog meerdere
bijboeken uitvoerig te bespreken, zoude ons te ver voeren; wij
willen ons daarom slechts bij eene eenvoudige vermelding be­palen
van eenigen, die buiten dezen veel in groote handels­zaken
gebruikt worden; daaronder tellen wij:
13
7- Het Inkoopboek.
Waarin de inkoopen, met al de kosten van transport, en die,
welke er meer op mogten beloopen, geboekt worden , en waaruit
men daarna opmaakt, voor welken prijs de goederen weder kun­nen
worden afgezet.
8. Verkoopboek.
Waarin de verkoopen, vooral bij groote partijen, ook aldus
worden geboekt.
9. Calculatieboek.
Dienende, om de berekening te maken van den prijs der
goederen van buiten 's lands ontvangen, en ingekocht in
vreemde maat en tegen den koers van vreemde munt.
10. Consignatieboek.
Hetwelk men gebruikt, om de goederen, voor eigen reke­ning
naar buiten 's lands gezonden, volgens de bijgaande fac­tuur
te debiteren om later , wanneer men de verkooprekening
ontvangt, de rekening in dit boek daarvoor te kunnen cre­diteren.
11. PactuTirboek.
Om de facturen der voor rekening ontvangen goederen spe­cifiek
te boeken.
12. Verzendboek.
Waarin de in Commissie verzonden goederen geboekt worden,
14
13. Commissieboek.
Waarin men de facturen boekt der goederen in Commissie
ontvangen. '
14 Orderboek.
Daarin worden de van buiten 's lands ontvangene orders,
met al de bijzonderheden daartoe betrekkelijk, opgeteekend, terwijl
men zulks, na de uitvoering dier orders, -kennelijk maakt door
het folio van het verzend- of factuurboek, waarin de factuur
geboekt is, er bij te plaatsen.
15. Verkooprekeningoii-boek.
Waarin de verkochte goederen van het ons gezondene '.'M-missiegoed
moeten geboekt worden.
16. Onkostenrekeniag- of Expeditieboek,
Waarin de rekeningen van onkosten van de goederen door ons
voor anderen geëxpedieerd eene plaats krijgen, alsmede de
rekeningen wegens voor anderen bezorgde assurantiën.
17. Memoriaal- of Prima nota.
Een boek, dat men gebruikt, om alle wisselzaken bij verkorting
in te boeken, met aanwijzing der personen, die men daar­voor
moet debiteren of crediteren, en met verwijzing naar
dat boek , waarin zulks uitvoeriger staat aangeteekend. Ook
wordt dit boek gebruikt, als men iemand wegens protestkos-ten
moet debiteren en voor al zulke posten, die men in andere
boeken moeijelijk eene plaats kan geven.
15
18. Kassiersboek.
Een boek, waarin men aanteekening houdt van al de briefjes,
aan den kassier ter incassering toegezonden. Men teekent
deze briefjes allen aan indebet-zijde om in credt-zijde te kunnen
boeken al de briefjes, die men wegens wanbetaling van den
Kassier terug ontvangt, alsmede de gelden, die de kassier ons
van tijd tot tijd remitteert.
19. Leen- en Haalboekje.
Een boekje, dat bijzonder moet dienen, om aanteekening te
houden van die goedereu, die men bij de winkeliers onder
zijne stadgenooten leent of voor rekening laat halen, om ge­holpen
te worden aan iets, dat men zelve op dat oogenblik
Tiipf- voorhanden heeft.
•Xi'jJ f
IV. DE CORRESPONDENTIE EN HET
KOPIJBOEK.
De correspondentie (briefwisseling) behoort onder de voor­naamste
zaken des handels gerekend te worden.
Een goede briefschrijver weet zijne belangen kort, duidelijk
en zakelijk voor te stellen. Uit den stijl, waarin de brieven
geschreven zijn, ziet men reeds met een oogopslag, met wien
men te doen heeft, hetzij onkundigen, leerlingen, of mannen,
die bedreven in hunne zaak zijn. Door de wijze van voor-dragt
kan men den persoon aan wien de brief gerigt is voor
zich innemen en van zich afkeerig maken, hoe kort en een­voudig
de brief ook gesteld zij. Eene goede schrijfhand,
fraai is ook goed doch niet volstrekt noodig, goede taal,
bekendheid met de handelstermen en wijze van uitdrukking,
en netheid in de uitvoering, gepaard aan promptheid en
16
juistheid, zietdaar wat een goeden briefschrijver niet ontbre­ken
mag. Men schrijft over zaken aan mannen van zaken,
aldus moet men het beschouwen; het zijn hier geene brieven
van vrienden aan vrienden, die overvloeijen van complimenten
en beuzelachtige woorden, maar hetgeen men schrijft moet zoo
zijn, dat het door ieder koopman mag beoordeeld worden,
voor iedere regtbank tot bewijs mag en kan dienen. Men zij
dus eerlijk en opregt zoowel in zijne meening als in zijne
uitdrukkingen.
Op het punt van Correspondentie, als bewijs in zaken van
geschil, is ook door de wet voorzien. [Zie art. 7 van het
Wetboek van koophandel.] Daarin wordt aan ieder koopman
voorgeschreven, zijne ontvangene brieven te bewaren en van
die, welke hij afzendt, kopijboek te houden.
Zulk een boek is op eene zeer eenvoudige wijze ingerigt.
Aan de linkerhand van iedere bladzijde trekke men eene lijn,
voorlijn, en aan den kant, [margo] welke daardoor wordt
1 opengelaten, schrijve men het volgnummer van den brief.
Hierdoor heeft eiken brief in het kopijboek een afzonderlijk
nummer, hetwelk zeer dienstig is, om er een klein register
op te maken voor behulp in het zoeken, wanneer het later
mogt noodig wezen van den inhoud van een der brieven kennis
te nemen. Ook wordt door sommigen op dien kant [margo]
de naam der stad geplaatst, waar de persoon woont aan wien
de brief gerigt is. Vervolgens plaatst men aan het hoofd des
briefs den datum, waarop dezelve geschreven is tusschen twee
halve lijnen, die den brief van den vorigen afscheidt, en daar­onder
den naam en de kwaliteit van den persoon, aan wien
dezelve gerigt is, en dan copieert men den brief letterlijk,
zoo men wil met uitzondering van de woorden, waarmede men
uit beleefdheid iederen brief sluit.
Men kan ook aan den kant van den brief het nummer zetten
van vroegere of latere brieven aan denzelfden persoon gerigt,
die op dezelfde zaak betrekking hebben.
17
Ziet liier een voorbeeld van de wijze als hierboven omschre­ven
is :
1 Mei 1857
Ben Heere v. T h i e l , Mr. Smid.
Mijnheer!
Bij het nazien uwer rekening is het ons ge­bleken
, dat ÜEd. ons de geleverde brandkas tien
gulden hooger in rekening brengt, dan vroeger door
ons is overeengekomen. Hierneven gaat Uwen brief
van 13 Pebmarij, waarin onze overeenkomst ver­meld
wordt. Wij twijfelen niet, of ÜEd. zult hier­door
overtuigd zijn en onze rekening voor dit be­drag
verminderen.
Wij hebben de eer enz.
11 Mei 1857
Ben Meere J. T r a p , Koopman in loter.
Mijnheer!
Eeeds drie weken geleden hebben wij ÜEd.
zes vaten boter besteld, en hoewel wij schreven zeer
verlegen te zijn , ontvingen wij tot heden nog niets.
Wat is daarvan de reden ? Wij hebben ons reeds op
eene andere, minder aangename wijze beholpen, door
bij een onzer stadgenooten een vat ter leen te vragen.
Wij hopen nu spoedig geholpen te worden, of
zuUen ons met onze bestellingen bij een and«r J|ée-ten
vervoegen.
Wij hebben de e e r^
18
No. 3. -17 Mei 1857.
Leijden.
Den Heere P. Knippe, Rentenier.
Mijnheer !
Tot onze groote verwondering ontvingen wij he­den
onze traite op UEd. ten bedrage van ƒ 83,10
onbetaald terug, met het berigt in dorso : te min
gedisponeerd, moet zijn ƒ 48,16. Het is ons aan­genaam
zulk eene opmerking door ÜEd. gemaakt
te zien, want dit abuis had aan onze zijde kunnen
wezen; doch deze zaak is wel in orde, zoo als
ÜEd. uit bijgaanden brief blijken zal, dat UEd.
nog is toekomende een saldo van ƒ 10 , op de re­kening
van 1855, door UEd. te veel betaald. Wij
zullen daarom zoo vrij zijn onze assignatie bij eene
volgende gelegenheid weder op UEd. af te geven,
en twijfelen niet, of deze zal , na de gegevene in­lichting,
door UEd. met betaling worden gehono­reerd.
Wij hebben de eer enz.
Uit de drie gegeven voorbeelden blijkt het weder, hoe nuttig,
ja noodzakelijk het is, al de ontvangene brieven zorgvuldio-te
bewaren, daar in vele zaken van geschil, door de briefwisselino-,
vroeger over die zaak gevoerd, alleen kan worden uitgemaakt,
wie der partijen gelijk heeft. Men doet daarom best, zijne brie­ven
afzonderlijk en geregeld te bewaren, door deze volgens den
datum van ontvangst aan eene lias te rijgen.
Ig men verpligt zeer veel correspondentie te voeren, waar­door
men genoodzaakt is, dikwijls van vroeger ontvangene brie­ven
kennis te nemen, dan kan men bij het kopijboek noo- een
beknopt register van de ontvangene brieven aanleggen. In dat
19
geval moeten die brieven ook met een volgnummer worden
geteekend, dit nummer in genoemd register bijgeschreven
en daarbij aanteekening gehouden worden van den naam des
afzenders, den datum van ontvangst en zoo mogelijk een enkel
woord betrekkelijk den inhoud der brieven.
V. REKENINGEN, FACTUREN, NOTA'S
EN ANDERE PAPIEREN.
Is het voor den handelaar van groot belang, zijne ontvan­gen
brieven te bewaren, van niet minder belang moet de
bewaring der andere papieren tot den handel betrekkelijk ge­acht
worden. Quitantiën, bestelbriefjes, orderbriefjes, bons,
rekeningen, facturen, nota's van terugontvangen commissie­goed,
circulaires of wat er ook in zijnen handel inogt voor­komen
, niets van dat alles kan gemist worden, want ieder op
zich zelven kan later moeten dienen tot opheldering eener
duistere zaak, of tot bewijs, zoo er over eenig geval geschil
mogt ontstaan.
Doch het is niet alleen noodig al deze papieren te bewaren,
men moet ze ook zóó bewaren, dat men ze later kan terug
vinden, en die wijze van bewaring, die ons het middel aan
de hand geeft, het spoedigste te kunnen wedervinden wat men
later noodig mogt hebben, is ook de beste wijze van bewaren.
Ieder soort behoort afzonderlijk en geregeld naar den datum
van ontvangst aan eene lias geregen en ieder jaar behoor­lijk
opgepakt met het jaartal er boven op weggeborgen te
worden. Als men vele zaken doet, zoodat de menigte brie
ven en andere papieren zoo groot wordt, dat het nazoeken
toch lastig zoude zijn, is het niet ondoelmatig, al die stukken,
die later het meest kunnen te pas komen of de meeste waarde
voor den handel hebben, zoo als facturen, bestelbriefjes, order-
2*
20
briefjes, bons, en nota's van terug ontvangen commissiegoed
een volgnummer to geven, welk nummer men bij de boeking
in het journaal en de andere boeken ook moet opnemen, even
als wij dit reeds vroeger van de brieven en quitantiën heb­ben
vermeld. Deze maatregel zal al de moeijelijkheid en last
van het zoeken wegnemen en daardoor zeer veel tijd doen
uitwinnen. Bij de rekeningen is deze regel zoo goed niet in
de toepassing, daar de ontvangene rekeningen niet meer ge­boekt
moeten worden bij hunne ontvangst, doch reeds lang
te voren geboekt moeten zijn. Ook moeten de rekeningen te
veel door de handen gaan, om dezelve naauwkeurig met de
boeken te vergelijken, waardoor het zelf ondoelmatig is, ze een
volgnummer te geven en aan eene lias te rijgen. Men make
daarom met deze eene uitzondering, en doe ze in eene alplia-betische
orde achter elkander volgen, en rij ge ze niet aan
eene lias, dan is het gemakkelijk, bij iedere nieuwe rekening
die men ontvangt zijne plaats aan te wijzen, en die men soms
mogt noodig hebben in een oogenblik te vinden. Op deze
wijze zal men zieh zelven veel noodelooze moeite besparen.
VI. DE BALANS EN HET BALANSBOEK.
De koopman koopt en verkoopt het geheele jaar door, en
betaalt alle dagen de uitgaven en onkosten, die ten laste zijner
koopmanschap te betalen zijn; huurt zijne knechts en zijne
pakhuizen en verschaft door zijne koopen en verkoopen aan
honderden zijner natuurgenooten werk en brood. Doch waartoe
al dat werken, al die zorgen, al die bezigheid? Welk doel
beoogt de koopman met al die bemoeijingen, welke drangreden
zou hem hiertoe aansporen? Dit doel is niet ver te zoeken.
Dit doel is winst. Winst houdt den handel gaande; hoe meer •
der loinst er te behalen is, hoe levendiger de markt zal zijn.
"" ~sf-|ts«fr
21
Zonder winst kan de koopman geen koopman blijven, zou de
winkelier zijnen winkel moeten sluiten, en is de winst te klein
dan ziet hij, die koopmanschap drijft, zijn vermogen verminderen,
en als zulks veel gebeurt of lang duurt, is er groot gevaar
dat hij zijne betalingen moet staken, en alzoo anderen mede-sleept
in de diepte, waarin hij zelf nederstort.
Het is daarom boven alles noodzakelijk, dat ieder han­delaar
zorg draagt, kennis te nemen of hij zelve in zulk een
gevaar verkeert of niet. Zijn de uitgaven meerder dan de
ontvangsten, blijven de koopwaren te lang in zijn magazijn
onverkocht liggen, zoodat zij de rente van zijn uitgeschoten
kapitaal niet opbrengen in den tijd, waarin zulks moet ge­schieden
, zoodat door het verloop van jaren die interest tot
op een vierde of minder gebragt wordt en zijne goederen
daarenboven in zijn magazijn bederven; heeft men vele slechte
betalers onder zijne begunstigers, die jaren lang op de afdoe­ning
hunner rekening laten wachten, en somtijds die betalin­gen
geheel vergeten, dan kan het niet anders, of er moet ach­teruitgang
plaats hebben. Is men goed bekend met den gang
zijner zaken, zoodat men altijd in het oog kan houden,
hoeveel de winst door zulke omstandigheden verminderd
wordt, dan zal men daarop rekenen en zijne zaken lang op
dezelfde hoogte kunnen houden door de uitgaven zooveel mo­gelijk
te bekrimpen, doch is men daarentegen onkundig van
den invloed dier omstandigheden, en daardoor blind voor al­les,
wat in den loop der jaren tot achteruitgang zijner zaken
bijdraagt, dan zullen die rampen met dubbele zwaarte druk­ken
en de zaken zullen zich weldra in eenen reddeloozen toe­stand
bevinden.
Zulk eene juiste kennis van den gang en stand zijner zaken
is alleen mogelijk door eene doelmatige wijze van boekhou­den
en hierbij komt ons bovenal te pas het Balans-oï Inven­taris-
hoek. Eene goede balans toont ons, hoe groot onze bezit­tingen
zijn aan geld, goederen en handelswaren, hoeveel geld
33
ons toekomt van anderen en hoeveel onze bezittingen, sedert
de vorige balans, zijn toegenomen, terwijl zij ons tevens doet
zien, hoeveel geld wij aan anderen schuldig zijn en hoeveel
de bijzondere deelen onzer bezitting aan waarde zijn verminderd.
Hèt is dus door haar mogelijk met een oogopslag te zien,
of er gewonnen is of verloren, en of de staat onzer bezit­ting,
sedert het maken eener vorige balans, is verbeterd of minder
geworden.
Aan het maken eener balans is echter veel tijd en moeite
verbonden, doch het is ook slechts éénmaal ieder jaar, dat
het noodig is, zich daartoe te zetten. In de meeste han­delszaken
doet men zulks aan het einde van ieder jaar, doch
in de AVet op den Koophandel wordt daarvoor geen tijd be­paald,
mits men evenwel zorge, dat dit geschiede binnen de
zes eerste maanden, die op ieder boekjaar volgen. Ook is men
verpligt, balans te maken bij de oprigting of ontbinding eener
vennootschap, opdat men in staat zij, de regten van ieder der
betrokkene partijen behoorlijk te bewijzen en te bekrachtigen
met bijvoeging van een staat van winsten en verliezen, daar­enboven
in geval van faillissement en van overlijden der eige­naar
eener zaak, die door een zijner erfgenamen wordt voort­gezet.
Met het maken eener balans ga men op de volgende wijze
te werk. Eerst make men op alles, wat tot den eigendom
behoort, als onroerende en roerende goederen, koopwaren, in
kas zijnde gelden, eifecten en alle andere papieren van waarde,
alle uitstaande schulden, van welken aard die ook zijn, en om
welke reden men die ook heeft in te vorderen, al hetwelk te
zamen het actief genoemd wordt.
Vervolgens diene men op te maken alle lasten en alle
schulden, die anderen van ons mogten te vorderen, hebben. •
Hetgeen wij van anderen en anderen van ons te vorderen
mogten hebben, is bij eene goede wijze van boekhouding zeer
gemakkelijk uit de boeken op te maken; doch met onroerende
33
goederen, meubilair en handelswaren is dit zoo gemakkelijk
niet. Van deze laatste voorwerpen diene men de waarde te
schatten, die dezelve hebben op het tijdstip, dat de balans
wordt opgemaakt; hetwelk bij de handelswaren dikwijls nog
al moeijelijkheden oplevert, door de vele verschillende soor­ten
eu hoeveelheden, en de dagelijksehe vermindering door
verkoop, tijdens men bezig is den balans op te maken. Een
inventaris der koopwaren is echter volstrekt noodig bij het
maken der balans; wij zullen daarom trachten, de gemakke­lijkste
wijze op te geven, waarop deze kan worden opgemaakt.
Men kan ter voorbereiding tot het maken van balans de
volgende voorzorgen nemen. Gedurende de maand vóór het
opmaken, doet men zoo min mogelijk inkoopen van nieuwe
handelsartikelen. Vervolgens kan men de voorwerpen , in het
magazijn voorhanden, bij elkander schikken naar soort en prijs
en op losse bladen papier opschrijven, om er later de hoeveel­heid
en waarde, naar den inkoopsprijs berekend, te kunnen
invoegen, hetwelk met de meeste naauwkeurigheid moet geschie­den.
Bedorven waren moeten geschat worden naar de waarde,
die zij in hun bedorven toestand hebben. Is men zelf niet in
staat, de juiste waarde te bepalen, dan doe men best een des­kundige
hierover te raadplegen, uithoofde aan de juiste schat­ting
der voorwerpen alles gelegen ligt voor het opmaken
cener goede balans.
Voorauctionarissen, waar de voorhanden zijnde artikelen geen
couranten prijs hebben, is het niet mogelijk, de waarde der goede­ren
met volkomene juistheid te bepalen; daarom kan het in da*
geval het best geacht worden, de prijzen in aanmerking te ne­men
, die bij den inkoop der goederen betaald is, met uitzon­dering
van die artikelen, welke door bijkomende omstandighe­den
alle waarde verloren hebben, of waarvan de waarde tot
beneden den inkoopsprijs gedaald is.
Bij boekhandelaren en uitgevers van boekwerken, waar de
voorhanden zijnde copijen en fondsartikelen in waarde verschil-
34
len, naarmate de aftrek van die artikelen meer of minder is,
moet men de nieuwe werken, waarvan de aftrek nog niet be­kend
is, berekenen naar de kosten, die voor de uitgave van
die artikelen besteed zijn, en bij dezulken , waarvan de aftrek wel
bekendis, de waarde bepalen naarmate die aftrek meer of minder
is, dewijl naar deze maatstaf alleen de rente te berekenen is,
die de onkosten der uitgave afwerpen. Men zij echter voorzigtig,
niets te hoog te berekenen, daar het beste boek, dat tot het
fonds behoort en waarvan de aftrek gaandeweg goed is, nog in
datzelfde jaar in waarde kan verminderen, door eene uitgave
door een ander confrater van een diergelijk werk, dat in waarde
veel meer is en waardoor de aftrek van het eerstgenoemde
werk dadelijk benadeeld wordt. Zulke artikelen evenwel, wier
aftrek zoo gering is, dat zij de renten der onkosten niet op­brengen,
is men verpligt te schatten naar den prijs van mis-druk.
Als de tijd daar is, om de balans op te maken, begint men
met de voorhanden zijnde voorraad te tellen, te wegen ofte
meten, en vervolgens de waarde te bepalen, om dit alles in
te vullen op de losse bladen, waarop men reeds te voren al
de voorhanden zijnde soorten heeft opgeschreven. De opneming
en waardering der goederen moet met groote naauwkeurig-heid
geschieden, zonder evenwel tot wijdloopigheid te vervallen,
daar deze te veel tijd zoude rooven en daardoor bij den da-gelijkschen
omzet van koopwaren het opmaken der balans zou
bemoeijelijken.
Bij natte wa.ren moet men alle volle fusten van de­zelfde
soort en prijs te zamen tellen, de aangebroken fusten
doen roeijen en de inhoud van dezen te zamen tellen en tot
geheele fusten herleiden of bij de kan berekenen, om ver-vervolgens
de waarde te bepalen volgens den inkoopsprijs. Al
het voorhandene van dezelfde soort en prijs kan men zeer ge­voegelijk
in éénen post te zamen stellen.
Deze werkzaamheden worden veel gemakkelijker gemaakt, als
25
men al zijne fusten altijd gemeten of gewaterijkt en den inhoud
daarop gesteld heeft, hetwelk bij verkuiping der fusten op
nieuw moet geschieden.
Koopwaren, die gewogen moeten worden, behoeven allen niet
op de schaal gebragt te worden. 'Naar het gewigt van een
kaas, bij voorbeeld, kan men de overige kazen van dexelfde
zwaarte berekenen en de geheele partij waarderen, terwijl men
bij balen, kisten, pakken en vaten, die nog niet zijn aange­broken,
de facturen kan raadplegen.
Handelsartikelen, die bij de kubiekmaat worden uitgemeten, zoo
als kalk, steen, brandhout, steenkolen, enz, kan men op den hoop
meten.—Koopwaren, die bij de el worden uitgemeten, zoo
als laken, linnen, katoen, enz., kan men, zoo men delengten
der stukken weet, zeer gemakkelijk berekenen, doch hiertoe is
het noodig, bij iederen verkoop de hoeveelheid van het ver­kochte
op het daaraan hangend etiquette af te teekenen, dan
moet, bij het opmaken der balans, de overgeblevene hoeveel­heid,
door die aanteekeningen, blijken, zonder dat het noodig
is, al de stukken op nieuw na te meten. Artikelen van geringe
waarde en kleine restanten, kan men bij den hoop schatten,
waardoor men zich het werk zeer bekort.
Wanneer men opmaakt, welke goederen er gedurende het
opmaken der balans verkocht zijn, dan kunnen die, welke
a contant en die, welke op crediet zijn afgeleverd, zeer goed bij
elkander genomen worden, om te zamen onder eene post op
de balans te stellen; dit moet geschieden , wanneer journaal
en winkelboek zijn opgemaakt voor het opmaken der voorhan­den
zijnde goederen, want bij verzuim hiervan zouden die
afgeleverde waren niet verschijnen bij de post van de in kas
zijnde gelden, noch bij die der uitstaande schulden, noch bij
die der voorhanden zijnde koopwaren. — Wordt de balans
niet met het einde des jaars opgemaakt, doch in het begin
des volgende jaars , met oogmerk om te sluiten, als of de
balans voor het einde des jaars was gemaakt, dan is
36
men verpligt op te maken , hoeveel er sedert liet einde des
vorigen jaars is verkocht, en deze goederen tegen inkoop­prijs
te stellen op de lijst der voorhanden zijnde handels­artikelen
, daarna het geheele bedrag van al de facturen der
goederen , die men sedert het begin van het nieuw ingetre­den
jaar heeft ontvangen, van de lijst der voorhanden goe­deren
af te trekken , en het saldo zal zuiver alleen het bedrag
der artikelen aanwijzen , die voorhanden waren met de
sluiting van het vorige boekjaar.
Nu hebben wij nog eene kleine aanmerking omtrent du-bieuse
schulden, om daarmede deze beschouwing over de
balans te sluiten.
Dubieuse schulden noemt men zulke vorderingen ten laste
van anderen , waarvan men vreest, de betaling nog zeer lang
uitgesteld te zien of nimmer betaling te zullen ontvangen.
Moet men lang wachten naar betaling van sommige rekenin­gen
, dan vermindert door dat wachten de winst van het
bedrag dier rekeningen van jaar tot jaar , omdat men de gelden
daarvoor te goed niet in zijnen handel kan gebruiken , noch
door beleening of uitzetting interesten van dezelve kan genie­ten.
Deze aanmerking is van even goede toepassing op die
koopwaren, die het eene jaar na het andere onverkocht in
het magazijn blijven liggen , en waarvan dan, door het
renteloos liggen , de winst geheel verteerd wordt. Met die
rekeningen, waarvan men vreest, dat de betaling nooit zal
geschieden, is dit nog meer het geval, en het is daarom niet
goed, zulke uitstaande schulden voor het volle bedrag onder
het actief op te nemen. Bvenzoo is het met de vorderingen
ten laste van die personen onder zijne begunstigers , die op
het punt staan, om failliet verklaard te worden of die zulks
reeds zijn , doch waarvan de zaken nog niet zijn afgedaan.
Men kan al zulke vorderingen onder écnen post stellen, als
dubieuse schulden en het geheele bedrag daarvan verminde­ren
met zooveel procent , als men vreest, op deze posten te
27
zullen verliezen , en alzoo twintig , dertig , veertig of vijftig
proecnt van het geheele bedrag , of zooveel als men hoopt
van die posten gezamentlijk nog te profiteren, op het actief
brengen.
Tot meerder gemak van lien, die gaarne een voorbeeld
wenschen van de wijze, waarop de Inventaris en Balans moet
worden ingerigt, hebben wij bij de modellen ook dat eener
inventaris gevoegd, opgemaakt bij de oprigting eener zaak ,
alsmede eene balans, opgemaakt aan het einde van het eerste
boekjaar na die oprigting.
VII. HET JOURNAAL.
Zoo als wij vroeger gezien hebben, is er bij de wet op den
koophandel bepaald, dat ieder koopman ouder de verpligting
staat, dagboek te houden, waarin naar orde des tijds, zonder
witte vakken, tusschenregels of kantteekeningen moet worden
ingesehreven, hetgeen hij te vorderen en hetgeen hij te betalen
heeft, de ondernemingen in zijnen handel, de trekkingen, ac-ceptatiim
of endossementen van wissels en andere verhandelbare
papieren, zijne verbindtenissen en in het algemeen alles , wat
hij ontvangt en uitgeeft, van welken aard dit ook zijn moge.
Zulk een dagboek is de grondslag van de geheele boekhouding
en kan in vele moeijelijke zaken tot bewijs voor de regtbank
dienen. Het spreekt dus van zelve, dat men best doet, dit
boek zoo accuraat mogelijk te houden en alle misslagen en
abuizen zooveel het kan te vermijden. Begaat men een abuis in
de boeking van het een of ander, dan is het ook niet goed,
dit met een mesje weg te krabben en daarover heen te schrij­ven
, daar het boek hierdoor meestal beklad wordt, het is veel
beter, dat men tot herstelling van die fout een afzonderleken
post te boek stelt, op den datum, waarop men die ontdekt,
as
met vermelding van den datum , waarop zulk een abuis be­gaan
is.
De genoemde voorschriften , bij de wet omtrent dit boek
bepaald, zijn gegeven om alle oneerlijkheid en kwade trouw
in den handel te voorkomen, daar de getrouwe opvolging
hiervan het onmogelijk maakt, in de dagelijksche aanteekenin­gen
verandering te brengen. Daarom worden aanteekeningen
op den kant ook slechts beschouwd als nota's of ophelderin­gen,
tot eigen gemak daar nedergesteld, en zijn in regten
van geene kracht. Zulke aanteekeningen moeten dan ook zoo­veel
mogelijk vermeden worden, zoodat men op den kant
niet anders moet stellen, dan de nummers, die op elkander be­trekking
hebben, in den handel rencontrenummers genaamd ,
en dienen kunnen om de nazoekingen gemakkelijker te maken.
De gevallen, die den handelaar dagelijks voorkomen, zijn
van zeer verschillenden aard , en het zou daarom misschien
aan velen gemakkelijker toeschijnen, om de aanteekeningen ,
die het journaal bevatten moet , in onderscheidene boeken te
verdeelen, op die wijze, dat alles meer bij elkander komt
wat bij elkander behoort, doch zulks is zeer af te keuren ,
als vooreerst strijdig met de wet, en ten andere ongeregeld.
Het is daarom beter, zich aan den voorgeschreven regel te
houden , en liever andere boeken , bijboeken genaamd, aan te
leggen, om daarin uit het journaal over te brengen, wat bij
elkander behoort en waarin men al die bijzonderheden kan
bijschrijven , die in het journaal worden weggelaten.
Het komt er bij het journaal slechts op aan, de aan­teekeningen
kort en zakelijk neder te stellen, en alle
wijdloopigheid , waardoor slechts tijdverlies ontstaat, te ver­mijden
, zonder iets te vergeten of weg te laten, wat vol­gens
de wet en den aard der zaak in hetzelve behoort ver­meld
te worden , en hetzelve door regelmatigheid zoo in te
rigten, dat het nazoeken der verschillende posten niet bemoei-jeliikt
wordt, en, laat de aard des handels het toe, te zorgen,
29
dat het mogelijk gemaakt worde, door vergelijking van het jour­naal
met het kas- en grootboek, na te kunnen gaan , of het rigtig
gehouden is of niet, dan is dit zooveel te beter , en dan is
tevens het middel gevonden, om alle ingeslopen abuizen en
misstellingen spoediger te ontdekken.
Wij zullen nu vooreerst al de zaken, die in hetzelve moe­ten
worden opgeteekend, afzonderlijk nagaan , ten einde in de
gelegenheid te zijn , bij het een en ander de noodige op­merkingen
te kunnen maken, en de middelen aan te toonen,
die dienen kunnen, om de vereischte ophelderingen te geven.
1. Actieve en passieve schulden.
Onder den naam van Actieve schulden worden die vorde­ringen
of schulden begrepen , welke men van anderen te goed
heeft. Bij de wet worden deze insclmWen genaamd.
Actieve schulden, welke ons reeds toekomende zijn van vroe­gere
dagteekening dan de oprigting van onze handelszaak, komen
voor op den eersten inventaris en moeten op de volgende wor­den
overgebragt tot zoolang dezelve zijn afgedaan, tenzij men
overtuigd zij, dat die gelden nooit betaald zullen worden en
als verlies kunnen worden aangemerkt; in dat geval kunnen
zij op denzelfden inventaris eerst onder het actief als vor­dering
voorkomen en tegelijk onder het passief als verlies wor­den
genoteerd. Door deze wijze van handelen blijft men altijd
in de gelegenheid, te kunnen nazien, wat op zulk een post be­trekking
heeft en hoe daarmede gehandeld is.
De actieve schulden spruiten voort uit leverantie van goederen
aan begunstigers, aflevering en verzending van handelswaren
aan andere kooplieden en winkeliers, beleeningen en briefjes
ten laste van anderen bij endossement overgedragen of bij den
kassier ter incassering afgegeven. Al deze soorten van uitstaande
schulden moeten, als het journaal goed wordt bijgehouden,
op den datum van derzelver ontstaan daarin voorkomen.
30
In den kleinhandel zijn de actieve schulden over het alge­meen
niet veel, daar de meeste verkoopen in het klein a contant
geschieden. Die posten van winkelontvangst worden ook bij
zeer weinig winkeliers specifiek in het journaal geboekt. Meestal
wordt voor die ontvangsten een winkelboekje aangehouden,
waaruit het geheele bedrag van iederen dag, in eenen post te
zamen genomen , in het journaal wordt overgeboekt. In het
journaal worden dan afzonderlijk alleen die posten geboekt,
waarvan het bedrag veel hooger dan gewoonlijk is en die,
welke op tijd of jaarrekening moeten geboekt worden.
Dagelijksche ontvangsten en verkoopen voor geringe som­men
, die korten tijd na de aflevering betaald worden, noemt men
vlottende schuld, die men naar verkiezing iederen dag, weke­lijks
of eens in de maand op het journaal kan overnemen,
of eenmaal 's jaars in één post op den balans doet ver­schijnen.
De boeking van kleine verkoopen, die op klein crediet worden
afgeleverd, verdient hier wel eene nadere beschouwing, daar het nog
al moeijelijkheden in het nazoeken zou opleveren , verkoopen, die
eenige dagen of weken na de levering betaald worden, in het jour­naal
op te slaan, om het bedrag te leeren kennen en de betaalde
po.sten af te boeken, omdat het niet zelden gebeurt, dat ver­schillende
leverantiën, op ongelijke datums verkocht, te gelijk
betaald worden. Het is niet ondoelmatig, voor zulke verkoopen
een afzonderlijk boekje aan te leggen, ingerigt op dezelfde wijze
als het particulier schuldboek, met elk blad gefoliëerd, (van
een volgnummer voorzien) en een alphabet voor de namen der
begunstigers voor of aohter in. Boekt men zalke verkoopen in
het gewone winkelboek, dan is het ook noodig, de bladen te
foliëeren en dit boekje van een alphabeth te voorzien. Bij beta­ling
kan men de afgedane post doorhalen of zulks daaronder
of achter aanteekenen, terwijl de ontvangene gelden bij de da­gelijksche
ontvangsten kunnen worden gestort en in het klad-of
winkelboek als dagelijksche ontvangst aangeteekend.
31
Passieve schulden ontstaan door de inkoopen van handelswa­ren,
die men van tijd tot tijd doet; de gelden, die men van
anderen in leen heeft, de wissels, quitantiën, assignation
en andere handelspapieren, die men ter incassering ontvangt,
en door alle handelingen, die strekken kunnen, om ons schul­denaar
van anderen te maken.
De goederen, die men van anderen ontvangt, alsmede de
papieren van geldswaarde, boekt men in het journaal zoo be­knopt
mogelijk, volgens de factuur of geleibrief, waarmede
men dezelve ontvangt.
Aankoop van meubelen, vaste goederen, beleeningen, enz.
zijn zoo zeldzaam, dat het onnoodig kan genoemd worden,
in zulke gevallen de aanteekeningen in te korten, waarom men
zulks dan ook zoo duidelijk mogelijk omschrijft, met de voor­waarden,
die bij zoodanige handelingen zijn vastgesteld. Het­zelfde
geldt , wanneer men eenige overeenkomst heeft getroffen
of verbindtenis gemaakt omtrent de leverantie van koopwa­ren
, het bouwen van huizen of schepen, of de bewerking
en levering van welk voorwerp of handelsartikel dit ook zij.
Hebben zulke overeenkomsten plaats gehad door bemidde­ling
van eenen makelaar, commissionair of notaris, bestaat
er een contract van verbindtenis of kan men de voorwaar­den
er van uit de gevoerde briefwisseling en het kopij boek
bewijzen, dan is eene omschrijving in het journaal hier­van
noodeloos en kan men zich bepalen bij eene eenvoudige
verwijzing naar de stukken, die men daaromtrent in bezit
0 heeft.
2. Handelspapier '
Onder den naam van handelspapier verstaat men wisselbrie­ven
, promessen, orderbriefjes en alle andere soorten van kas­sierspapier,
als assignation, quitantiën, enz. Het is veel in
den handel gebruikelijk, dat den een den ander met zulk
handelspapier betaalt en zulks geschiedt dan bij overdragt,
32
(endossement), doch in zulke gevallen staat de trekker, dat
is hij, die de briefjes heeft afgegeven, borg voor de betaling.
Kan de persoon, die deze briefjes in betaling heeft ontvangen,
van den betrokkene geene betaling erlangen, dan is de trek­ker
verpligt, deze papieren weder voor eigene rekening over
te nemen. Wisselbrieven worden afgegeven op zigt; hiermede
•wordt bedoeld, dat op den wisselbrief een tijd vermeld wordt,
waarop de wissel vervalt, en hoeveel tijd voor dien verval­dag
de wissel aan den betrokkene moet vertoond worden. De
vervaldag is de tijd, waarop de wissel moet betaald worden.
Zoolang de vervaldag nog niet verschenen is , kan het han­delspapier
aan een ander bij endossement worden overgedra­gen,
hetzij door hetzelve te disconteren, te verkoopen of
in betaling te geven, mits hij , zoo dit met een wis­sel
gebeurt, die den wissel in handen heeft, op den tijd
dat deze aan den betrokkene moet vertoond worden, slechts
zorg draagt , dat die vertooning op den bepaalden tijd ge­schiedt.
Het gebeurt ook dikwijls, dat het endosseren van handels­papier
van den een aan den ander allegn plaats heeft, om
elkander te helpen, en niet om eene schuld mede af te doen.
Deze handeling heeft alleen plaats, om den omloop van dit
papier te bevorderen, waarbij de persoon , die daardoor ge­holpen
wordt, altijd borg staat voor de goede lietaiing. Al
deze handelingen is men ook verpligt in het journaal aan te
teekenen, hoewel zij niet in betrekking staan tot eenige winst
of schade, aan den handel verbonden.
3. Inrigting van het Journaal.
De wijze, waarop men het journaal kan inrigten, is zeer
eenvoudig en levert weinig moeijelijkheden op. Echter is de
inrigting er van op alle kantoren niet hetzelfde. De eenvou­digste
manier is, dat men hiervoor een schrijfboek gebruikt
33
gelijnd met twee vóór- en vier achter- of buitenlijnen. Alle
dagen trekt men eene lijn onder het aangeteekende van den
vorigen dag en plaatst den datum van den loopenden dag
boven aan het witte vak, waaronder men al de voorkomende
zaken van den volgenden dag aanteekent. De kant vóór de
eerste voorlijn behoudt men in blanco, om er later, bij het
overbrengen van lederen post in het grootboek, de folio in
te kunnen plaatsen van het blad, waarop in het grootboek
iedere post is te boek gesteld. Tusschen de eerste en de tweede
voorlijn plaatst men het volgnummer van de factuur der
ontvangen artikelen, zoo de post ontvangen handelswaren
betreft, van de quitantie, zoo het eene betaling geldt , of
van den brief of de nota, die ten bewijze kan strekken, om de
echtheid van den aangeteekenden post te staven. De twee
voorste achter- of buitenlijnen gebruikt men, om het bedrag
van ieder artikel, zoo de post van ontvangen of geleverde
koopwaren uit verschillende artikelen bestaat, uit te trek­ken
, om aan het slot van don post het bedrag van alles
te zamen in de achterste buitenlijnen uit te trekken. Men ga
hiermede te werk op deze., wijze:
ITS .O
!21
O CU
12;-^
-3 Januarij 1857-
Aan J. DE WIT.
.5 kop gort
4 iï siroop . . . .
3 tj; boter
ƒ-
Van A. KUIT.
4 mud erwten (groene).
5 ;/ meel . . . .
1 vat olie
ƒ36
//50
//35
ƒ 2
ƒ131
10
3
34
r d O
o CD
19
4 Januarij
Aan A. KUIT.
In betaling op rekening 1856
1 Quitantie op A. Kok
1 /, // B. Pul.
1 o II V. Krom
1 // // C. Schar
1 // // D. Vader
ƒ 3 5
// 16
vllO
;/ 5
Van W. EEUIT.
35 'fi? kaarsen, div. soorten
100 ffi boter
30 \t koffij
5 Januarij
Aan W. POTTEE.
3 iT: kandij
\ % thee
3 «ï suiker
ƒ 10
'// 40
// 6
ƒ163
ƒ 5 6
ƒ 3
30
50
Als men gewoon is, alle posten, die in het journaal voor­komen,
ook in het grootboek over te brengen, hetgeen bij het
italiaansch boekhouden noodzakelijk is, doch bij het eenvoudig
boekhouden, dat wij thans behandelen, niet altijd geschiedt,
(het is namelijk bij velen gebruikelijk, de posten, uitmakende
de vlottende schuld, niet in' het grootboek over te nemen)
dan moet, bij eene optelling van het journaal over een geheel
jaar, het gezamentlijk bedrag van al de rekeningen in het
grootboek voorkomende hieraan gelijk zijn.
Bij sommige winkeliers is het in gebruik, om de achter­lijnen
tot een ander doeleinde aan te wenden. Men gebruikt
namelijk de twee voorste buitenlijnen, om de inkoopsprijzen
van alle verkochte artikelen in te vullen, en de twee achter-
35
ste buitenlijnen, om den verkoopprijs in uit te trekken. Vervol­gens
wordt elk blad opgeteld, wanneer het volgeschreven is,
en het verschil in de uitkomst der voorste en der achterste bui­tenlijnen
toont het bedrag der winst aan van al de verkochte
artikelen, op dat blad geboekt.
Deze uitkomsten telkens getransporteerd, het geheele boek
door, geven een goed overzigt, hoe groot de winst is van
het begin des jaars tot aan den datum, dien men wil nazien.
Deze wijze van boeken in het journaal is goed voor ma-nufacturiers,
magazijn-houders van hoeden, petten, laarzen,
schoenen en galanteriewaren, papierhandelaren en alle winke-lieren,
die met juistheid kunnen bepalen, wat de inkoopsprijs
is van ieder verkocht handelsartikel; doch voor zulke winke­liers,
die veel kleinhandel hebben, en voor hen, die veel af­leveren,
waarbij maat of gewigt niet gebruikt wordt, zooals
herbergiers , logementhouders , kruideniers , grutters enz., is
deze manier van boeken niet aan te bevelen. Wij zullen later
een klein model geven van deze wijze van boeken, omdat zij
voor zeer velen hoogst aanbevelenswaardig is, en daarbij op­geven
, hoe men met de verschillende posten, die in het jour­naal
voorkomen, zooals inkoopen, verzendingen in commissie,
kassiersbriefjes, betalingen, enz. handelen moet.
De manier van inrigting, die wij in het hierbij gevoegde
model gevolgd zijn, verschilt van de twee wijzen van boe­king
, hiervoren omschreven. Volgens het model, door ons
gevolgd, zijn al de ontvangsten en uitgaven geboekt in de
twee voorste buitenlijnen , om daardoor de vergelijking van
dezen met het kasboek gemakkelijker te maken; terwijl door
ons in de achterste buitenlijnen al die posten zijn gebragt,
die in het grootboek in debet of credit moeten geboekt wor­den
, waardoor de zuivere uitkomst der boeking van het jour­naal
en het grootboek gemakkelijker kan worden nagegaan.
3*
36
VIII. HET GROOTBOEK.
Behet en Credit, ziedaar de grondslagen, waarop de ge-heele
liandel berust , de drijfveren, die dezen altijd in bewe­ging
houden. Niets is dan ook noodzakelijker voor den boek­houder
, dan het onderscheid tussohen debet en credit goed te
begrijpen.
Alle zaken, die in den handel voorkomen, moeten tot een
van beiden gebragt worden. Wat niet debet is, moet credit
zijn , en wat niet credit is debet, zoo lang de zaak niet af­gedaan
is. Elke debiteur heeft zijn crediteur , en omgekeerd
is dit hetzelfde. En dit beginsel wordt bovenal toegepast in
het grootboek. Boven elke bladzijde aan de linkerhand moet
liet woord dehet te lezen zijn en daaronder aangeduid worden
al de posten, waarvoor de persoon, wiens naam boven dat blad
staat , ons debet is , en boven elk blad aan de regterhand
moet het woord credit vermeld zijn , om daaronder aan te
teekenen al de poster., waarvoor diezelfde persoon bij ons
credit is.
Men is debet :
1. Voor alles %oat men ontvangt.
2. Voor alles wat men schuldig is.
3. Voor alles wat men van anderen leent.
4. Voor alles wat men van anderen in commissie heeft.
Men is credit:
1. Vom' alles wat men heeft.
2. Voor alles wat men uitgeeft.
8. Voor alles wat men te vorderen heeft.
4. Voor alles wat men uitleent.
B. Voor alles wat men in commissie zendt.
Dit onderscheid moet in elk geval wel begrepen worden,
om al wat ons voor mogt komen te kunnen boeken op zijne
behoorlijke plaats, want boekt men een post, waarvoor anderen
ons debet zijn per abuis in credit, dan is het verschil tweemaal
37
zoo groot, als de som van dien per abuis geboekten post be­draagt,
en zoo ook omgekeerd.
Hoewel het houden van een grootboek niet bij de wet is
voorgeschreven, behoort dit toch bij de hoofdboeken, zooals wij
reeds vroeger gezegd hebben, en wel om het onberekenbare
nut van dit boek voor ieder, die eenigen tak van handel of
bedrijf uitoefent, en waardoor het volstrekt onmisbaar is. Het
toont ons met een oogopslag aan, wat wij aan ieder, met wien
wij zaken doen, in het bijzonder schuldig zijn of van hen
te vorderen hebben, omdat al de posten, die op denzelfden per­soon
betrekking hebben, ook op hetzelfde blad geboekt worden.
Het verschil, dat er bestaat tusschen het debet en het credit
van iedere rekening, noemt men het saldo. Wanneer dan het
debet hooger is dan het credit, dan heeft de crediteur een
batig saldo, of, bij eene andere wijze van uitdrukking, dan
is het saldo in het voordeel van den houder van het boek
en ten nadeele van hem, wiens naam aan het hoofd der
rekening staat; is daarentegen het credit hooger, dan is
het de persoon op wiens naam de rekening staat, dien de
vordering van het saldo toekomt.
Bij het grootboek behoort men een alphabet aan te leggen,
zooals door ons bij de eerste vermelding hiervan op pagina 6
is beschreven, om het nazoeken in het grootboek gemakkelij -
ker te maken.
IX. INVENTARIS BIJ DE OPRIGTING MIJNER
ZAAK, 1 JULIJ 1858.
VVI
IL
he
de
lac
flei
stc
OPENINGSSTAAT.
ACTIVA.
Vade goederen.
Een huis en erve, waarin vroeger
winkelnering werd uitgeoefend , in de
Hoogstraat
Een pakhuis , belendende van achter
het huis voornoemd, en uitkomende in
de Breestraat
Een huis en erve in de Dijkstraat .
Handelsmeubilair.
Twee vaste toonbanken met oliebak ,
laden, kasten , enz
Kisten , bakken, vaten, trommels en
flesschen
Een schrijflessenaar en vier kantoor­stoelen
'
Een ijkenhouten tafel
Een loketkast en ijzeren geldkist . .
GereedscJiappen.
Een handwagen op twee wielen , .
Een kruiwagen
Kisten , vaten en zakken . . . .
Touwen en katrollen
Transportere . .
^4000
// 750.
//8000
ƒ 80
"' 75
// 60
" 12
// 75
// 26
// 10
// 24
It 13
/12750
// 802
// 73
/13125
43
Per Transport . .
Meubilair enz.
Aan huismeubilair , volgens tauxatie.
Kleederen en linnengoed . . . . .
Aan goud en zilver , volgens tauxatie.
In kassa.
Aan bank- en muntbilletten en coupons.
Aan specie
Totaal . .
P A S S I V A .
Particuliere rekeningen.
J. Zwart, Timmerman
A. Bos, Schilder
B. Zon , Behanger
C. Kraak, Metselaar
D. Wesp , Kleermaker
Batig saldo . .
Opgemaakt den 1 Julij 1858,
S. E. et 0.
ƒ1500
'/ 700
// 330
«IfiOO
// 88
—
// 600
II 350
// 330
'/ 410
// 63
A. S(
—
50
—
50
3H1
ƒ13135
II 3420
// 1688
//17333
// 1653
ƒ15580
JDDEE
—
50
50
50
—
X. JOURNAAL.
Jul^.
1 T„l,',' 1 oco
Yan J. STOL
te Amsterdam.
300 tt- thee . i\ ƒ 3,50
500 iC koffij // /, —,40
3S0 ffi suiker // ,/ —,35
10 Vat siroop « // 30,—
8 vaten olie u » 35,—
Van B. UTMAN
te Leijden.
300 fi- kaas . a ƒ 0,15
Van U. KOLL
Alhier.
40 mud meel a ƒ 13,—
100 u; kaarsen ;/ d —,35
40 mud gort // // 13,—
40 mudboekw. // ;/ 1 3 , - -
50 m. gr. erwt. // « 13,—
50 m. gr. erwt. // // 14,—
60 m. g. erwt. // // 10,—
Transportere . .
Ontvan
/ -
—
—
—
"
—
—
—
—
—
—
• — •
gst.
—
—
—•
—
—
—
—
—
—
—
—
—
Op Cr
/ 500
// 300
// 133
// 300
// 380
II 45
// 480
// 35
„ 480
Il 480
II 650
// 700
II 600
/4773
;dit.
—
—
50
—
—
,
—
—
—
—
—
—
50
46
«2 g PH O
•73 tH
o ^
Transport .
-3 Julij 1858
Aan J. BAL
Alhier.
1 mud meel
10 S thee .
1 vat olie .
4 Julij 1858
Terug aan J. STOL
te Amsterdam.
3 vaten olie
7 Julij
Winkel ontv. van 2-7 Julij.
Van A. D. ELFT
Alhier.
100® boter . a ƒ —,35
8 Julij
Ontvangst
ƒ
// 85
Aan P. KOP.
1 ffi boter . . .
75
Aan K. HOUT
te Leijden.
1 mud gi'oeue erwten . .
1 mud graauwe erwten . .
1 mud geele erwten . . .
Transportere. . . ƒ 85 75 ƒ5005
47
O !=
Transport . .
-14 Julij
Winkelontv. van 8-14 Julij
17 Julij
Betaald aan A. D, ELET,
100 lï boter . . . . ,
21 Julij
Winkelontv. v. 15-21 Julij.
35 Julij
Aan IJ. ZALM.
2 ffi kofffij
27 Julij
Aan P. ULK.
1 kop geele erwten. . .
38 Julij
Ontvangst.
ƒ 85 75
// 93
35
// 103
Winkelontv. v. 22-28 Julij.
31 Julij
Ontvangen van Mej.BLES
voor kamerhuur der boven­kamer
van de maand Julij.
Ti-ansportere
// 110
14
50
60
80
Op Credit.
/5005'90
// 1 05
//— 13-1
/5007,07è
48
Transport
Ontvangst.
ƒ 442 65
5 Idem.
Aan J. ZINK.
5 lï' koffij
20 // kaas
5 // kaarsen . . . .
10 // siroop
Winkelontv. van ]-6 Aug.
Aan N. N.
Voor de huishouding. ,
14 Aug.
Winkelontv. v. 7-14 Aug.
11 Aug.
Aan L. MELIS.
1 f koffij
1 // thee
21 Aug.
Winkelontv. V. 14-31 Aug.
Van B. FLES & Comp.
Alhier.
3 vaten groene zeep .
Transportere . .
// 122
// 50
// 138
// 128
ƒ 8 71
30
53i
n-i
65
Op Credit.
ƒ5007 07è
II
II 3
// 2
// 45
ƒ5067135
49
Transport
-27 Aug.—
Ontvangst.
ƒ 871 fi5
Aan J. KLUITE.
• 2 8 siroop . .
29 Aug.
Winkclontv.v. 21-28 Aug.
— 31 Aug.
Ontvangen van Mej. BLES.
Kamerhuur, Augustus .
Winkelontv. v. 29-31 Aug.
September.
- 3 Idem.
Aan J. SCHUDDEK.
10 ffi suiker
5 // kaarsen
•5 // koffij .
10 // zeep .
10 kan olie.
- 5 Sept..
ƒ 1 4 6
14
38
/1070
Betaald aan .7. STOL,
te Amsterdam
In mindering der rekening.
Aan Tvinkelontvangst van
1—5 September.
Transportere
30
op Credit.
ƒ5067 35
50
II 750
-/ 127
ƒ1948
5S
00
/5067 85
12i
63è
25
ƒ5083
4
85
ÖÖ
Transport
-10 Sept.
Betaald aan belasting.
Huis in de Hoogstraat
Huis in de Dijkstraat.
-12 Sept.-
Aan winkelontvangst.
6—13 September
•-16 Sept.-
Aan B. COOL.
i mud meel . . .
-19 Sept.-
In dienst genomen J. Ver­maken,
tegen ƒ 3 p. week.
Aan winkelontvangst
13—19 September.
22 Sept.
Betaald aan D. WESP.
Volgens ingelev. rekening.
36 Sept.
Aan Winkelontvangst van
19—25 Sept. . .
ƒ 62
// 130
// 196
Ontvangst
ƒ1948
// 206
Transportere
// 63
„ 194 40
ƒ2800 60
30
10
/.5086 60
61
Transport . .
fl 0 Rrnt
Aan N. N.
Voor de huishouding . .
Aan J, VEEMAKEN.
Weekloon
Aan M. NOOET.
2 kop groene erwten. . .
1 // boekw. gort . . .
1 8 kaarsen
1 H; boter
1
Van D. ELET.
50 ffi boter
•? n 'innt
Ontvangen van D. VAN ES.
Drie maanden huur van het
huis in de Dijkstraat. . .
Ontvangen van Mej. BLES.
Kamerhuur September. .
Aan winkelontvangst van
35 tot 30 September . .
Transportere . .
Ontvan
ƒ3800
ƒ 60
„ 3
—
—
II 110
ff 14
// 167
ƒ3154
gst.
60
—
—
—
—
30
90
Op Cre
/•sosec
_
//—
II—
ff—
//—
// 18
—
/•sios
4»
93i
<
53
October.
Per sluiting van 30 Sept.
3 October.
Aan J. ARNDT.
1 mud gort
5 «- boekw. gort . . .
1 // rueel
30 Ü; siroop
ƒ3154'
Van J. DEEL
le Zwolle.
Ter incassering,
1 Quitantie op J. Kop . .
-8 October.-
Winkelontvangst van 1-
8 October
Aan J. VERMAKEN.
Weekloon
Aan J. EALK.
2 u; boter . . .
5 kop meel . . .
2 ffi kaas. . . .
Transportere
Ontvangst.]
70
// 207
90
ƒ3485140
50
Op Credit.
Iƒ5148|
53
Transport
-16 October.—
Winkelontvangst van 8-
15 October . .
Weekloon aan J. Vermaken.
20 October.
Aan H. GEËNT.
5 kop meel
1 16 thee
2 ffi koffij
5 kan olie
10 fi' kaarsen
33 October.
Winkelontvangst van 16 tot
22 October.
Ontvangst.
ƒ3435 40
,1 198 40
Weekloon aan J. Vermaken.
25 October.
Aan C. HAETE.
4 ffi zeep.
2 O? kaas.
2 ui siroop
% kop gort
1 'tï siroop
II 212 16
Transportere . |/3851
Op Credit.
/5148)73i
96 1|/5162 50
54
Transport .
27 October
Aan B. Issink.
1 ft thee
3 e koffij
5 kan olie
10 fi' kaarsen
29 9ctober.
Aan Winkelontvangst 33—
39 Ootober . . .
Ontvangst.
ƒ3851 96
Weekloon aan J. Vermaken.
31 Ootober.-^
Aan C. JANSSEN.
5 kan olie
10 !i' kaarsen
5 \i' zeep
3 ffi' suiker
Aan B. UTMAN.
Gezonden ter incassering in
mindering onzer rekening.
1 Quitantie op K. Hout .
Betaald aan IJ. Kol,
in mindering onzer rekening.
// 216
Transportere
14
,/1200
/5271 10 ƒ5316
55
Transport . .
Winkelontv. v. 30—31 Oct.
Ontvangen van Mej. Bles ,
kamerhuur October . . .
November.
Aan N. N.
Voor de huishouding . .
Aan N. OTTO.
1 kop boekw. gort . . .
Aan N. OTTO.
3 kop boekw. gort . . .
1 \\; kaarsen
1 ffi boter
Aan P. QUINT.
1 kan olie
1 kop meel
1 « thee
è R siroop
Transportere . . \
1 Ontva
ƒ5371
\„ 52
// 14
L/53S7
// 80
—
—
—
fum
ngst.
10
60
—
|70
— -
—
—
70 1
ijOp Credit
|!/5316|35
II
—
„5316
II—
"—
"—
"—
r 3
//—
/533l|
—
—
35
•
—
15
30
43i
40
43i
15
50
13i
83i
56
o o
f^ p
33 c3
o-C .o"g
Transport
-5 November.—
Aan Winkelontvangst van
1 tot 4 November . .
Ontvangst.
/5417|70
'/ 102
Weekloon aan J. Vermaken
6 November.
Van J. STOL,
te Amsterdam.
200 ffi koffij . a ƒ 0,38.
Op Credit
'l/5221|82i
16
Aan O. PEEE.
1 k kaarsen
1 tS boter .
1 kan olie .
Van A. D. ELFT.
100 \i boter . . . .
10 November.
Aan M. NOOET.
1 II- koffij. . .
12 November.—
V 76
Aan winkelontvangst van
5—13 November . 1/ 216
'// 37
42^
40
42j
50
Transportere . . ƒ5738 86 /5337
52i
10
57
Transport . .
Weekloon J. Vermaken.
-^ 14 November.
Aan. U. VIS.
1 ffl' suiker
3 lÈ zeep
3 kop meel
Aan V. WOLF.
1 1?: boter
3 kan olie
3 H; koffij
5 fi" th.ee
Aan W. IJSMAN.
3 kan olie
19 November.
Winkelont vangst van 12—
19 Nov
Ontvangst.
ƒ5738 86
Weekloon J. Vermaken.
Aan J. DE WAARD.
3 kop meel . . . .
1 8' boter
1 ffi siroop
3 S' kaarsen . . . .
I «; koffij
1 ons thee
Transportere .
„ 303
ƒ6946
04
|0p Credit.
Iƒ5337 10
90
58
Transport . .
34 November.
Aan K. LOOS.
2 kop gort
1 ffi" siroop
3 S' boter
1 kan olie
1 u: kaarsen
36 November.
Aan Winkelontvangst van
19—26 Nov. . .
Weekloon J. Vermaken.
38 November.
Aan S. TEENTE.
1 u; boter. , . . .
1 kan olie
1 kop meel . . . .
-30 November.-
Winkelontvangst van 36-
30 Nov. . .
Ontvangen van Mej. Bles.
Kamerhuur November.
Ontvangst.
ƒ5946 90
// 331
,1 136
14
Transportere . . j/6331
lOp Credit.
l/5346 37è
30
40
50 1/5349
59
Transport .
December.
1 December.——
Aan N. N.
Voor de Iiuislionding .
Aan O. ROOT.
1 kan olie
3 December.
Ontvangst.'
ƒ6331150
Aan winkelontvangst van
1—3 December . .
Weekloon aan J. Vermaken.
Aan E. SMEEE.
1 kop meel
1 kan olie
1 'K boter
3 1i; kaarsen
5 December.
Van J. SCHUDDEE.
1 Assignatie op ü. Koll.
Alhier.
Aan J. BAL.
1 kaas van 6 K" . . .
Transportere . .
60
73
Op Credit.
ƒ5349145
60
ƒ6468 10
„ 800 .
I/6152|
60
Transport . .
10 December.
Aan winkelontvangst van
3—10 December . .
11 December.
ƒ6468
,/ 198
Weekloon aan J. Vermaken.
14 December.
Van J. STOL,
Amsterdam.
6 vaten siroop . a ƒ18.
.— 18 December. r—
Aan winkelontvangst van
10—17 December. .
Weekloon aan J. Vermaken.
20 December.
Betaald aan J. Zwart
op afdoening der rekening.
Betaald aan A. Bos.
Eekening wegens schilderen
enz
Betaald aan B. Zon.
Eekening wegens behangen
enz
TranspOTtere
Ontvangst.
„ 203
300
/, 350
,/ 230
ƒ7755
10
40
06
56
ƒ6153
Op Credit.
971
,/ 108
/6260 en
61
Transport .
Betaald aan C. Kraak.
In mindering der rekening. // 300
Ontvangst.
ƒ7755
-25 December. I
Winkelontvaugst van
18 tot 33 December
Weekloon J. Vermaken.
Aan J. Zwart.
1 vat olie . . .
31 December .-
terug aan J. STOL.
3 vaten siroop . , .
Ontvangen van Mej. Bles
Kamerhuur van December.
Ontvangen van D. VAN ES,
Drie maanden huur voor het
huis in de Dijkstraat. . .
Winkelontvangst van 26-
31 December. .
Aan N. N.
Voor de huishouding
Weekloon J. Vermaken.
// 317
// 3
„ 14
// 110
„ 156
// 10
// 3
ƒ8469
56
14
30
00
Op Credit.
ƒ6260 97*
41
36
ƒ6887 974
XI. MODEL VOOR
1 Julij.
f Julij.
14 ,,
31 „
38 „
1
6
14
21
29
31
Aug.
1
5
12
19
36
30
Sept.
In kas volgens inventaris
Aan winkelontvangst .
Aan winkelontvangst .
Aan idem
Aan idem
Van Mej. Bles (huur).
In kas . . . _
Aan winkelontvangst
Idem.
Idem.
Idem.
Van Mej. Bles (huur) '.
Aan winkelontvangst.
In kas . . . .
Aan Winkelontvangst
Aan idem.
Aan idem.
Aan idem.
Van D. van Es (huur)
Van Mej. Bles (huur)
Aan winkelontvangst
ƒ -
93
103
110
14
Debet.
1/1688'50
123
13S
30
53-».
138 17i,
146 30
14 —
38 50
137
196
306,
194
// 407
,/2096
"2061
65
15
15
577 80
//2638
55
30
10
40
110 —
14 —
167 30
//2588 95
95
//1015
JI/3604
65
60
EEN KASBOEK.
17 Julij.
9 Aug
5 Sept.
10 „
82
28
Aan A. D. Elft . . . .
Aan geld enz. in kas . .
Aan N. N
Aan geld in kas . . . .
Aan J. Stol
Idem
Aan D. Wesp, Eekening .
Aan N. N . . . . .
Weekloon aan de knecht .
Aan geld in kas . . . .
f—
II
II 750
,/ 62
// 130
// 63
„ 60
// 3
60
20
Credit.
ƒ 35 —
«2061 15
«2096
II 50
«2588
«3638
«1068
«2533
,/3604
15
95
95 '
80
80
30
3 Octob,
8
16
33
39
31
1
5
12
19
26
30
Novb.
In kas
Van J. van Deel, Quitantie
op J. Kop .
Winkeloutvangst
Winkelontvangst
Idem
Idem
Idem . .
Van Mej. Bles (huur)
'ƒ 70
// 207
// 198
// 212
// 316
// S3
14
1
3
10
18
25
31
Decb.
In kas
Aan winkelontvangst.
Aan idem
Aan idem
Aan idem
Aan idem
Van Mej. Bles (huur)
In kas . . .
Aan winkelontvangst
Aan idem
Aan idem
Aan idem
Van Mej. Bles (huur)
Van D. van Es (huur)
Aan winkelontvangst.
50
40
16
14
60
103
316
202
331
136
14
16
20
40
Debet.
l/35b5|80
// 970
«3506
//3394 60
80
60
// 901
«3196
73 60
198 40
303 06
317 14
14 —
110
156
'//310440
80
40
30 L 973 50
|)/4076|90
65
8 Octob,
16 ,/
33 „
29 „
Weekloon aan den knecht.
Weekloon „ „
Weekloon „ „
Weekloon „ „
Aan U. Kol in mindering
In kas . .
1 No vb. Aan N. N.
5
13
19
36
//
//
//
Weekloon aan den knecht
Weekloon
Weekloon
Weekloon
//
//
//
II
II
In kas
1
3
11
18
30
23
31
Deeb,
II
II
II
II
II
II
Aan N. N. . . .
Weekloon aan den knecht
Weekloon // // .
Weekloon „ ii .
Aan J. Swart in minderin,
Aan A. Bos, rekening.
Aan B. Zon, rekening . ,
Aan C. Kraak, rekening,
Weekloon aan den knecht
Aan ¥. N. . . . -
Weekloon aan den knecht
In kas
«1300
Credit.
8 0 _
3 —
3 —
3 —
3
1/1313
„3294 60
/,3506 60
// 93
— //3104
— — //3196
// 60
// 3 —
II 3 —
// 3 —
// 300
// 350
„ 330
// 300
// 3
// 10
// 3
40
40
,/1165
— ~ „2911 90
ƒ4076190
6
66
Wij hebben op het journaal het model voor een kasboek
doen volgen, om daaruit te doen zien, waartoe het nuttig
is, de dagelijksche ontvangsten en uitgaven in de voorlijn te
plaatsen. Daardoor wordt het toch gemakkelijk gemaakt, het
kasboek naauwkeuriger te houden, en heeft men tevens een
hulpmiddel bij de hand, om, bij eenig abuis, spoediger te ont­dekken,
waarin dat abuis kan bestaan. Als men namelijk de
ontvangsten van de maand Julij ten bedrage van ƒ407,65
en de uitgaven ten bedrage van ƒ35,— bij elkander telt,
verkrijgt men ƒ443,65, en dit is juist de optelling der voor­lijn
in het journaal. Wil men weten, of de aanteekeningen in
de beide boeken van de maand Augustus met elkander over­eenkomen,
dan neemt men dit cijfer ƒ443.65 uit het journaal
en telt daarbij de ontvangsten en uitgaven der maand Augus­tus,
zijnde ƒ577,80 en ƒ50 en men verkrijgt de som van
ƒ1070,45, juist het cijfer der optelling, in de voorlijn van
het journaal tot aan den 31en Augustus.
Wil men de proef nemen bij eene andere maand, b. v. De­cember,
dan heeft men evenzoo slechts het cijfer der optelling
na te zien op den 30 November in het journaal, zijnde
het bedrag van ƒ6331,50 en daarbij te tellen de ontvangsten
der maand December ƒ973,00 en de uitgaven ƒ1165,— en
men verkrijgt de som van ƒ8469.— Op deze wijze is het zeer
gemakkelijk, van welke maand men wil de proef te nemen
van de goede boeking der ontvangsten en uitgaven in deze
beide boeken. Daarenboven levert het nog het voordeel, dat
het nazoeken van betaalde en onbetaalde posten daardoor
veel gemakkelijker wordt gemaakt, terwijl het tevens een goed
hulpmiddel is bij het overboeken van de posten uit het jour­naal
in het grootboek, omdat men niets in het grootboek be­hoeft
over te brengen dan de posten, waarvan het bedrag in
de achterste buitenlijnen is opgenomen; daar toch iedereen het
wel voor een regel zal houden, de betalingen, voor zooverre
dit noodig 'is, onmiddelijk als zij geschied zijn in het groot­boek
af te schrijven.
67
In het hieropvolgend model van het grootboek hebben wij
de particuliere rekeningen, dat zijn de rekeningen van die on­zer
begunstigers, van wien men geene contra-rekening te wachten
is, ook opgenomen. In de toepassing behoeft dit echter geene
navolging. Het is veel gemakkelijker, voor die rekeningen een
particulier rekeningboek aan te leggen, zooals wij bij de be­schrijving
der bijboeken gezegd hebben. De inrigting van zulk
een boek kan volkomen gelijk zijn aan die van het grootboek,
met uitzondering, dat men geen enkel blad voor credit ge­bruikt,
maar het geheele boek alleen lioudt om anderen te
debiteren. Bij de betaling van eenige rekening heeft men
daaronder slechts te zetten voldaan , waarbij men den datum
voegt, waarop de betaling geschied is, en het bedrag der be­taling,
indien in plaats van het beloop der geheele rekening slechts
een gedeelte daarvan betaald is.
5*
xn. HET GROOTBOEK.
70
1
10
1
3
1
20
J BAL.
Mud meel
«thee
Vat olie
Kaas van 6 ffl . . . .
Aan balans op nieuwe re­kening
B. COOL.
Mud meel.
Aan balans op nieuwe re­kening
J. ARNDT.
Mud gort
// boekw, gort . . .
Mud meel
H; Siroop
Aan balans op nieuwe re­kening
ƒ 14
„ 30
,/ 39
—
—
„ 14
// 7
,1 14
// 5
—
—
50
—
—
50
50
Deb(
ƒ 83
// 1
// 84
// 54
// 3
;/ 3
V 41
// 41
/ 41
3t.
50
30
70
70
75
75
00
—
—
185
31 I
185
185!
31 D
185S
31 Df
71
1858.
31 Dec.
1859.
1858.
31 Dec.
1859.
31 Dec.
Alhier.
Saldo per balans . . .
Alllier.
Saldo per balans . . .
Alllier.
Saldo per balans . . .
—
—
—
—
Credit.
ƒ 84 70
// 84
// 3
" 41
ƒ 41
70
75
.
—
72
1858.
31 Dec.
1859.
1858.
30 Dec.
1858.
80 Dec.
31 Dec.
1859.
J. DEEL.
Saldo aan balans. . . .
A. BOS.
Betaald den 18 Dec. Zie
Quit. No. 7 . . . .
C. KEAAK.
Betaalt in mindering, zie
quitantieNo. 9 . . .
Saldo aan balans . . .
—
Deb(
ƒ 7 0
,/ 350
// 200
1, 210
// 410
3t.
50
50
m&
mm Miiiiiiiifiiiüiii mÊÊm
73
te Zwolle.
Quitantie op J. Kop . .
Per balans op nieuwe re­kening
Alhier.
Volgens ingeleverde reke­ning,
op den inventaris
vermeld
Alhier.
Volgens ingeleverde reke­ning,
op den inventaris
vermeld
Per balans op nieuwe re­kening
— —
Cred
ƒ 7 0
,/ 70
,/ 350
,/ 410
// 410
/ 2 1 0
it.
50
50
50
II
1858.
31 Octb.
5 Dec.
31 ,/
1859.
1858.
17 Juüj.
31 Dec.
1859.
1858.
8 Julij.
1859.
1 Jan.
1
1
ü. KOLL.
Betaald in mindering, zie
quitantie No. 5 . . .
Assignatie vau J. Schudder.
Saldo aan balans . . .
A. D. E1.FT.
Betaald per quitantie No. 1
100 ffi boter . . . .
Saldo aan balans . . .
P. KOP.
ig boter
Balans aan nieuwe reke­ning
ƒ1200
„ 800
,/1435
—
,/ 35
,1 55
—
—
—
—•
—
50
—
—
—
Debet. 1
/3425
„3435
,/ 90
// 90
//
f-
50
50
40
40
1
• ,.
i
t
1 ^
1 .
1:
7;
3ë
ei
1
1^
I
31
i
i
_ ,
75
1858.
1 Julij. 40
1100
40
40
50
50
60
1859.
1 Jan.
1858.
7 Julij,
38 Sept.
6 Nov.
1859.
1 Jan.
100
50
100
1858.
31 Dec.
Alhier.
Mud meel a ƒ13 . . .
S kaarsen a ƒ 0.35. . .
Mud gort a ƒ 13 . . .
Mud boekw. gort a ƒ 13 .
Mud groene erwten a ƒ 13
Mud graauwe dito a ƒ 14.
Mud geele dito a ƒ 10.
Per balans op nieuwe re­kening
Alhier.
ffi boter a ƒ 0.35. . . .
ij; boter aƒ0.36 . . .
ffi boter a ƒ 0.371 . . •
lans
Alhier.
Saldo per balans . . .
s
ƒ 4 80
„ 35
„ 480
„ 480
„ 650
„ 700
„ 600
—
—
—
—
—
Cred
ƒ3435
„3425
„1435
„ 35
„ 18
// 37
// 90
„ 55
„—
t.
—
50
50
50
40
1858.
8 Julij.
1859.
1 Jan.
1858.
18 Aug.
1859.
1 Jan.
1858.
31 Dec.
76
K. HOUT.
Mud groene erwten. .
// graauwe /, . .
// geele „ . .
^5^5f;^?5*^i5ÏÏ^!^=S531S6i3Si!JS5^jg!S7^
Debet.
B. FLES en Comp.
Saldo aan balans . .
77
te Leijden.
Per quitantie, gedisponeerd
p. 0. B. Utman . . .
Saldo per balans . . .
Alhier.
Saldo per balans . . .
Alhier,
vaten groene zeep a ƒ 15
Balans op nieuwe reke­ning
ƒ 35
„ 9
—
50
—
—
Cred
ƒ 44
,/ 44
// 4
// 4
„ 45
/ 45
it.
50
50
021
02i
1858.
37 Aug.
1859.
1 Jan.
1858.
38 Sept.
10 Noy,
1859.
1 Jan.
1858.
8 Oct.
1859.
1 Jan.
Debet.
Balans aan nieuwe reke
nin.ff
M. NOORT.
kop groene erwten.
// boekw. gort .
ffi kaarsen . . .
ffi boter . . . .
S? koffij
Balans aan nieuwe reke­ning.
. .
ƒ - 36
15
40
*— 50
J. FALK,
\i boter . . .
kop meel. . .
'I'l; kaas . . .
Balans aan nieuwe reke­ning
32}
53*
85
85
80
80
llf 1180
79
Alllier.
Saldo per balans . . .
A l h i e r .
Saldo per balans . . .
'
Alhier.
Saldo per balans . . .
—
—
-
—
—
—
Cred
ƒ -
// 1
// 1
II 1
ƒ 1
it.
50
85
85
80
80
80
1858.
30 Oct.
1859.
1 Jan.
1858.
25 Oct.
1859.
1 Jan.
1858.
27 Oct,
1859.
1 Jan.
5
1
3
5
10
4
2
2
2
1
1
2
5
10
H. GHENT.
kop meel. . . .
(K thee . . . .
ffikoffij . . . .
kan olie . . . .
ïïï kaarsen . . <
ƒ
Balans aan nieuwe reke-nina;
C. HARTE.
ffi zeep . . . .
ffi kaas ., . . .
'ffi siroop. . . .
kop gort . . . .
tf siroop. . . .
Balans aan nieuwe reke­ning
B. ISSINK.
tt' thee . . . .
tkoffij . . . .
kan olie . . . .
ft' kaarsen . . .
Balans aan nieuwe reke­ning
60
50
05
12J
35
80
40
50
30
25
35
05
13*
25
81
Alhier.
Saldo per balans . . ,
Alhier.
Saldo per balans . . .
Alhier.
Saldo per balans . . .
—
—
—
—
—
—
—
—
—
CredH.
f 1152è
// 11
// 3
// 3
// 10
// 10
52i
35
25
671
67i
1858.
31 Oct.
1859.
1 Jan.
1858.
1 Nov.
3 „
1859.
1 Jan.
1858.
3 Nov.
1859.
1 Jan.
Debet.
83
Alhier.
Saldo per balans . . .
Alhier.
Saldo per balans . . .
Alhier.
Saldo per balans . . .
—
—
—
—
—
—
—
Cred
ƒ 8
,f 8
// 1
„ 1
,/ 4
ƒ 4
it.
17i
17*
271
27è
20
20
6*
1858.
6 Nov
1859.
, 1 Jan.
1858.
30 Dec.
25 „
31 //
1859.
1858.
24 Nov.
1859.
1 Jan.
84
0. PBEE.
ffi'kaarsen . . . .
ffi boter
kan olie
Balans aan nieuwe reke­ning
J. ZWAET.
Betaald in mindering.
1 vat olie
Saldo aan balans . .
f-
K. LOOS.
kop gort
lÊ siroop
ffi boter ,
kan olie
Ij kaarsen
Balans aan nieuwe reke­ning
42è
40
42*
30
25
80
42è
42i
Debet.
'ƒ 1
I
// 1
// 300
,/ 41
// 259
600
1/ 2i20
25
25_
25
20
20
ÉË^ÏSËSSSK ik^_
85
1858.
31 Dec.
1859.
1858.
1 Julij.
1859.
1 Jan.
1858.
31 Dec.
Alhier.
Saldo per balans
Alhier.
Volgens ingeleverde reke­ning
op den inventaris
vermeld
Balans por nieuwe reke­ning
Alhier.
Saldo per balans .
Credit.
ƒ 1| 26
25
1// 600|'
// 6001-
,/ 259|-
'/ 31 20
20
1859.
'I
1 1!
'1
III il
86
1858.
30 Dec
1858.
aa Sept.
1858.
1 4 Julij.
5 Sept.
1 31 Dec.
1 1859.
1
LilL
2
B. ZON.
Betaald, zie quit. No. 8.
D. WESP.
Betaald per quitantie . .
J. STOL.
Terug gezonden
vaten olie a / 3 5 . . .
Betaald in mindering, zie
quitantie No. 2 . . .
Terug 3 vaten siroop . .
Saldo aan balans . .
—
—
//—
// 750
//—
,/ 630
—
—
" • ""
—
—
50
] Debet.
1
\f 330
// 63
// 70
// 36
„1380
ƒ1486
—
—
50
50
'
I 1
1
1
1
1:
IJ
61
14
1
I J
87
1858.
1 Julij.
1858.
1 Julij.
1858.
1 Julij.
6 Nov.
14 Dec.
1859.
1 Jan.
200
500
350
10
200
Alhier.
Volgens rekening op den
inventaris vermeld . .
Alhier.
Volgens ingeleverde reke­ning
op den inventaris
vermeld
te Amsterdam.
ffi thee a ƒ 2.50. .
Kkoffija/0.40 .
'lï; suiker a ƒ 0.35 .
vaten siroop a ƒ 20.
vaten olie a ƒ 35 .
S'koffij a ƒ38 . .
vaten siroop. . .
Balans per nieuwe reke­ning
Credit.
ƒ 230 —
,/ 63
ƒ 5 0 0 -
200
122 50
200 —
280 — „1302 50
76
108
„1486 50
f 630 50
1858.
31 Octb.
1859.
1858.
35 Juüj,
1859.
1 Jan.
1858.
25 Julij
1859.
1 Jan.
B. UTMAN.
Gezonden ter incassering,
in mindering onzer re­kening
Quitantie op K. Hout. .
Saldo aan balans . . .
Y. ZALM.
fikoffij
Balans aan nieuwe reke­ning
P. ULK.
kop gcele erwten . . .
Balans aan nieuwe reke­ning
— —
Debe
/ 35
,/ 10
,/ 45
// 1
// 1
//—
f-t.
05
05
12i
122
^
89
1858.
1 Julij.
1859.
1 Jan.
1858.
31 Dec.
1859.
1858.
31 Dec.
1859.
300
te Leiden.
!!,• kaas a f 0.15. . . .
Balans per nieuwe reke­ning
Alhier.
Saldo per balans . . .
Alhier.
Saldo per balans . . .
'
—
—
—
—
—
—
—
—
Credit.
ƒ 45
// 45
„ 10
// 1
/ -
—
i
05
m
1858.
5 Aug.
1859.
1 Jan.
1858.
3 Sept.
1859.
1858.
14 Nov.
1859.
1 Jan.
U. VIS.
'It' suiker
IT; zeep
kop meel
Balans aan nieuwe reke­ning
4
2
2
2
4
—
12}
6H
25
62i-
12 J
50
40
40
45
ƒ 11
11
Debet.
11
15
// 785
„ 800
ƒ 125
25
25
25
25
25
91
Alhier.
Saldo per balans . . .
Alhier.
Assignatie op U Koll. .
Balans per nieuwe reke­ning
Alhier.
Saldo per balans . . .
-
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
—
Cred
ƒ 11
„ 11
,/ 800
,/ 800
// 785
u 1
/ 1
it.
25
25
—
—
25
25,
n
1858.
14 Nov.
1859.
1 Jan.
1858.
14 Nov.
1859.
1 Jan.
1858.
19 Nov.
1859.
1 Jan.
1
2
2
i
2
2
1
1
3
1
1
V. WOLF.
'S boter , . .
kan olie . . .
«koffij , . .
«thee. . . .
Balans aan nieuwe reke­ning
W. YSMA.N.
kan olie . . . .
Balans aan nieuwe reke­ning
J. DE WAAED.
kop meel. . . .
ffi boter . . . .
fr S i r o o p . . . .
ffi kaarsen . . .
ffikoffij . V- . .
onstliee . . . .
Balans aan nieuwe reke­ning
ƒ -
//—
30
40
25
85
52-;
70
/
Debet.
05
05
» 4 05
S5
85
02i
024
-\if 8 02^
93
Alhier.
Saldo per balans . . .
Alhier.
Saldo per balans . . .
Alhier.
Saldo per balans . . .
—
—
—
—
—
—
—
Cred
ƒ 4
// 4
//—
// 3
// 3
it.
05
05
85
02}
OH
94
1858.
1 Dec.
1859.
1 Jan.
1858.
38 Nov.l
1859.
1 Jan.
1858.
3 Dec.
1859.
1 Jan.
0. BOOT,
kan olie
Balans aan nieuv\re reke-
S. TEENTE.
tS boter
kan olie
kop meel
Balans aan nieuwe reke­ning
R. SMEER.
kan olie
a' kaarsen
Balans aan nieuwe reke­ning
f—
II—
II—
//—
//—
//—
_
40
42}
15
15
45
40
90
Deb(
ƒ -
//—
//—
//—
//—
// 1
// 1
ƒ 1
i.
43}
43é
97^
97i
97è
90
90
90 "
95
1858.
31 Dec.
1859.
1858.
31 Dec.
1859.
1858.
31 Dec.
1859.
Alhier.
Saldo per balans . . .
Alhier.
Saldo per balans . . .
A l h i e r .
Saldo per balans . . .
—
—
—
—
—
—
—
—
Cred
ƒ -
tl—
/;—
r-^
f 1
it.
42^^
97*
974-
90
90
1
2
XIII. BALANS VAN 1 JANUARIJ 1859.
BALANS VAN 1 JANUAEIJ 1859.
Activa.
Openingadaat volgens inventaris
van 1 Julij 1858 1).
Aan vaste goederen . .
II Handels-meubilair .
II Gereedschappen.
// Hnismeubilair enz.
Kassa.
Aanbank-enmuntbilletten enz. . .
Aan specie
Particuliere debiteuren.
J. Bal
B. Gooi. .
J. Arndt
P. Kop
K.. Hout
Transportere. . .
ƒ12750
// 802
// 73
„ 2420
// 2500
// 411
// 84
1, 3
II 41
// —
// 9
ƒ 139
—
—
90
70
75
—
40
50
35
ƒ15545
// 2911
ƒ18450
90
90
1) Op deze openingsslaat komen niet voor de in kas zijnde gelden
en de particuliere rekeningen volgens inventaris van 1 Julij 1858.
Deze mogen ook aldaar niet opgenomen worden, dewijl do eersten
zijn overgebragt op het kasboek en de laatsten op het grootboek, en
dus (laardoor reeds op den balans verschijnen.
7*
100
Vex Transport.
L. Melis
J. Kluite
M. Noort
J. Falk
H.Grent
0. Harte
B. Issink
C. Janssen
N. Otto
P. Quint
O. Peer
K. Loos
Y. Zalm
P. Ulk
J. Zink
U. Vis
V. Wolf
W. Ysman
J. de Waard
0. Eoot
S. Trente
R. Smeer
Aan Haniehwaren.
113 « thee a ƒ3,50 . .
135 a koffij a ƒ0.40 . .
80 fi suiker a ƒ0,35. .
3J vat siroop a ƒ30 . .
3 vat 10 kan olie a ƒ 35
80 u: kaas a ƒ0,15 . .
11 mud 10 kop meel a ƒ 13
35 n: kaarsen a ƒ0,35 .
8 mud gort a ƒ 13 . .
9 /; boekw. gort a ƒ13.
10 // 5 kop groene erwten a ƒ13
15 II graauwe erwten a ƒ 14
18 ;/ geele erwten a ƒ10. .
Transportere.
139
4
1
1
11
3
•10
8
1
4
1
3
1
11
1
4
35
03i
50
85
80
531-
35
67i
17^}
37i
30
35
30
05
13i
35
35
05
85
031
43i
97^
90
lƒl8456
50
20
75
65
ƒ 1360 10 iƒl867o!87|
101
Per Transport. . .
15 \i boter a ƒ0,35
1 vat groene zeep
Totaal der Activa . .
Passiva.
Onderscheidene crediteuren.
C. Kraak
U. Kol
D. Elft .
B. Pies
J. Zwart
J.Stol
B. Utman
J. Schudder
B.itig saldo. . .
ƒ
//
//
//
//
//
n
II
II
II
II
1360
4
15
310
1435
55
45
259
630
10
785
10
35
—
50
50
—
—
50
—
—
ƒ18670
// 1379
/•30050
,
„ 3420
ƒ16639
87i
35
231
50
72è
Opgemaakt en afgesloten S. E. et O. den 1 Januarij 1659.
(Naamteekening)
A. SCHUDDER.
AANMERKING.
Om nu volgens de gegeven modellen te beoordeelen, of de
handel, welke daarin wordt voorgesteld, winsten heeft opge­leverd,
en hoe groot het bedrag van die winsten is, moet
men het batig saldo van den inventaris, opgemaakt den 1
Julij 1858 vergelijken met het batig saldo van den balani van
1 Januarij 1859. Aan het slot van den inventaris is het baüg
galdo ƒ15580, — en dat van den 1 Januarij ƒ16639.721.
102
De eerste som van de laatste afgetrokken , geeft de uitkomst
het totaal der zuivere winst.
Batig saldo 1 Januarij 1859 ƒ 16(529.72è
„ // 1 Julij 1858 - 15580.—
Bedrag der winst . ƒ 1049.72i
Hierbij dient men evenwel op te merken, dat de ontvang­sten
buiten den handel, zooals de ontvangene huurpenningen
voor huis en kamers, ook bij de ontvangsten zijn opgenomen,
en de uitgaven ten dienste der huishouding ook op de uit­gaven
in het kasboek voorkomen, zoodat het batig saldo der
balans niet gezegd kan woruen een zuiver bedrag der winst
van den handel te zijn. Er kunnen eehter gevallen voorkomen,
waarin het noodig is, het saldo van winst of verlies te weten,
afgescheiden van alle ontvangsten en uitgaven, welke buiten
den handel zijn omgegaan. In dat geval is het noodzakelijk,
al de ontvangsten en uitgaven , die in het kasboek voorkomen
en niet tot den handel kunnen gebragt worden, als ontvang­sten
aan huis- of kamerhuur , interessen van uitstaande gelden,
erfenissen, aankoop van huisraad, kleederen, levenswaren enz.,
bij elkander op te tellen en uit het kasboek te ligten door
de ontvangsten van de ontvangsten en de uitgaven van de
uitgaven in het kasboek af te trekken, en te zorgen, dat geene
der rekeningen, die niet tot den handel behooren, op den balans
verschijnen, noch in het actief, noeh in het passief; doch het
is veel beter, wanneer men vooruit daarop kan rekenen, om
niets van dien aard op het journaal, kas- of grootboek te doen
verschijnen.
103
XIV. IETS OVER REKENIFG-COUEANT.
In het grootboek, zooals wij hiervan het model gegeven
hebben, zijn al de rekeningen afgesloten op den 31 Decem­ber,
omdat het saldo van iedere rekening op dien datum uit
het grootboek op den balans is overgebragt. Zooals men ziet,
zijn de rekeningen van hen, die iets te vorderen hebben en
wier rekening dus op de eredit-zijde der folio voorkomt, aan
debet-zijde afgesloten, en die waarvan het saldo batig kan
genoemd worden en die alzoo tot hot actief behooren in
credit-zijde, lietwelk ten gevolge heeft, dat bij de optelling
het bedrag aan debet en credit-zijde volkomen met elkander
overeenkomt. Alle rekeningen, in het grootboek voorkomende,
moeten op deze wijze sluiten, en, gebeurt het somtijds, dat
men van een zijner crediteuren eene rekening ontvangt, waar­van
het bedrag niet zuiver met de ereditzijde in het
grootboek sluit, dan is dit een klaar bewijs, dat er een
verschil bestaat door oen abuis in zijn of in ons boek.
Er kan in dat geval eene fout zijn begaan in zijn boek in
debet-zijde of in eredit-zijde of in ons boek op een dier beide
zijden. Doch hoe dit ook zij, altijd is men verpligt, wanneer
dit gebeuren mogt, daarover te corresponderen, door ophel­dering
te geven, wanneer de zaak ons duidelijk is, en, zoo
dit niet mogt zijn, opheldering te verzoeken.
Ook ziet men in het model, dat die rekeningen, die op
31 December bleken niet afgedaan te zijn, weder op 1 Janu-arij
van het volgende jaar zijn geopend, door het saldo, waar­mede
men op 31 December gesloten heeft, weder in debet of
credit te brengen naarmate de staat van den rekening dit
vcreischt. Zulk eene doorloopende rekening noemt men ook wel
feJceninff-conrant.
Deze benaming geeft men ook aan eene soort van rekeningen,
welke in den handel bij de sluiting van ieder boekjaar door
104
den eenen koopman aan den andere, met wien hij in rekening
staat, wordt toegezonden, om den staat van hunne rekeningen
gemakkelijker te kunnen vergelijken. Op deze rekening-courant
komt zoowel het debet als het credit voor, zonder evenwel
de artikelen afzonderlijk te vermelden, maar alleen van beiden
het geheele bedrag aantoonende.
Mogt er evenwel een verschil in de rekeningen bestaan,
dan is men verpligt, alles wat daarop betrekking heeft duidelijk
to vermelden, om de vergelijking zoo gemakkelijk mogelijk te
maken. Voor het overige trekt men alle posten bijeen, zoodat
op de rekening-courant alleen het volle bedrag verschijnt van
iedere hoofdpost, iu de volgende orde; 1. Uwe en mijne reke­ning;
2. terugontvangen en teruggezonden goederen; 3. In
mindering ontvangen of betaald; 4. handelspapier ter incas-sering
ontvangen of gezonden; 5. abuizen, zoo er die in eene
rekening mogten bestaan; en ten slotte: 6. Het saldo.
Men ontvangt b. v. eene rekening-courant van J. Stol, te
Amsterdam , voorkomende in het grootboek zie biz. 86 en 87 j
dan zal deze aldus zijn opgemaakt:
E e k e n i n g - C o u r a n t
aan
den Heer A. SCHUDDEB.
Debet. Credit.
/ 1486
ƒ 1486
50 Eekening van 1858.
ïerug ontvangen goederen . . . .
5 Sept. betaald in mindering . . .
Saldo
50^ •
ƒ 106
// 750
„ 630
ƒ 1486
50
50
Amsterdam, 1 Januarij 1859.
J. STOL,
105
Uit dit gegeven voorbeeld ziet men, dat de inrigting ecner
rekening-courant volkomen gelijk is aan die van het grootboek,
met uitzondering dat in het grootboek al de posten afzonderlijk
worden vermeld, terwijl op de rekening-courant alles bij zijne
soort gevoegd en het geheele bedrag daarvan alleen wordt
opgegeven. Zooals wij echter reeds hebben aangemerkt, worden
de abuizen afzonderlijk op de rekening-courant opgenomen.
Zoo zal, om een voorbeeld te geven, J. Stol op zijne rekening
hebben genoteerd 10 vaten olie, in plaats van 8 vaten zooals
in het grootboek staat aangeteekcnd. Dit maakt ecu verschil
van 2 vaten a ƒ 8 5 . =zflO. dat zijne rekening hooger is,
dan zij behoorde te wezen. Om hem nu va]i zijn ongelijk te
overtuigen , zoekt men de factuur van 1 Julij, waarop door hem
zelve de bezending is genoteerd, en zendt hem deze met de
V olgende rekening-courant.
E e k e n i n g - C o u r a n t
aan
den Heer J. STOL.
Debet. Credit.
„
ƒ 106
750
70
630
/ 1556
—
—
—
—
50
Rekening van 1858
Terug gezonden goederen.
5 Sept. betaald in mindering.
Te veel op uwe rekening.
1 Julij 3 vaten olie.
Saldo.
50!
ƒ 1556
ƒ1553
50
50
A. SCHÜDDER.
Het eenige Tinderscheid in deze twee modellen voor de
rekening-courant is nu daarin gelegen, dat men dezelfde posten,
die bij A., Schudder in debet staan, op de rekening-courant
van J. Stol in credit worden gevonden en omgekeerd, en dit
106
is zeer natnurlijk, want A. Sohudder is debet voor al de
goederen waarvoor J. Stol hem heeft gedebiteerd en die deze
in zijn grootboek in debet-zijde heeft gebragt, terwijl J. Stol
credit is voor al de gelden, die hem nog toekomen en waar­voor
hij in het boek van A. Sohudder in credit staat, en
debet voor alles wat hij reeds heeft ontvangen of te veel be­rekend
en daarom moet deze rekening op het boek van ieder
hunner in eene omgekeerde orde voorkomen.
XV. DAGELIJKSCH 0VER2IGT VAN WIKST
EH VERLIES.
Plet is reeds meermalen beproefd, door eene stelselmatige
wijze van boekhouden een middel te vinden, om ten allen
tijde, wanneer zulks noodig of nuttig is, spoedig en met gemak
te kunnen overzien , hoe groot de winsten zijn, die de handel
heeft afgeworpen of de verliezen, die de handelaar in den
laatsten tijd heeft ondergaan. — Het italiaansch boekhouden
is de eenige kunst, waardoor in deze behoefte op eene vol­maakte
wijze kan worden voorzien.
Wanneer dit goed wordt toegepast en uitgeoefend kan niets,
van hoe geringe waarde' het ook zij , aan de oplettendheid
ontsnappen. Doch bij het italiaansch boekhouden moeten de
winsten en verliezen blijken uit het groothoeh \ dat boek moet
dus tot den laatsten post zijn bijgeschreven en al de rekeningen
welke daarin voorkomen moeten worden opgeteld en afgesloten,
wanneer men zich van den zuiveren staat van winsten en ver­liezen
wil overtuigen. Rit levert voor den kleinhandelaar, die
zelve zijne boeken houdt en zijne koopmanschap drijft, natuur­lijk
te veel mooljelijkheden op, want de werkzaamheden aan
den handel verbonden maken het hem veeltijds onmogelijk,
zijn grootboek alle dagen geregeld bij' te houden; dikwijls
107
gebeurt het toch, dat er omstandigheden vporkomea, die zoo­veel
drukte veroorzaken, dat hij dit werk eenige dagen of
weken moet uitstellen, terwijl zich later weder gelegenheden
voordoen, die hem ruimschoots tijd geven, om, voor zooveel
hij ten achteren is , zijne boeken bij te schrijven. Het opmaken
en afsluiten van al de rekeningen in het grootboek vereischt
veel werk en rooft derhalve ook veel tijd, vooral in eenc
zaak, waarin men zeer vele debiteuren en crediteuren heeft.
Het is dus voor den kleinliandelaar beter, eene andere, min­der
omslagtige wijze van boekhouding te kiezen, om dit
overzigt op eene meer gemakkelijke wijze to verkrijgen. En
dit is ook mogelijk buiten het Italiaansch boekhouden, na-mentlijk
door het journaal.
Het journaal wordt dagelijks bijgehouden, en dit alleen is
reeds genoeg om bij mogelijkheid dit boek zoo in te rigten
als noodig is om dit overzigt gemakkelijker te maken. Om
hiertoe te geraken, moet in het journaal bij elk artikel, dat
men aflevert, zoowel de inkoopsprijs als de verkoops-prijs
vermeld worden. Er zijn echter takken van handel
en nijverheid, waarin de toepassing dezer methode niet
mogelijk is, zoo als bij herbergiers , logementhouders en
winkeliers , die veel afleveren, zonder maat of gewigt te ge­bruiken,
en die daarom niet kunnen bepalen wat de inkoops­prijs
is van elke lioeveelheid der door hen afgeleverde waren;
doch magazijn- en dépóthonders en alle winkeliers, die
den inkoopsprijs van elk afgeleverd handelsartikel kunnen be­rekenen,
kimnen van deze manier van jonrnaliseren gebruik maken.
Bij de toepassing van deze wijze van boeking moeten wij
eenige .aanmerkingen maken omtrent de posten van inkoop,
ontvangst en verzending van commissiogocd, ontvangsten en
betalingen van rekeningen, het incasseren en het afgeven van
handelspapier, onvoorziene uitgaven en ontvangsten, huishou­delijke
uitgaven, aankoop van meubilair enz., welke wij hier
kortelijk willen mededeelen.
108
Inicoop van handelswaren. Wanneer men bij de ontvangst
van goederen de factuur in liet journaal boekt, moet men
de inkoopsprijzen der artikelen, die men in de eerste lijnen
plaatst, ook in de buitenlijnen uittrekken, en niet de ver-koopsprijzen;
want boekte men in dit geval in de eerste lijnen
den inkoopsprijs en in de laatste lijnen den verkoopsprijs,
dan zou later, bij de verkoop dier goederen, wanneer die
weder op deze wijze geboekt worden, de winst tweemaal
berekend zijn. Zulk eene wijze van behandeling is ook buiten­dien
niet goed te keuren. Die goederen toch, die men van
andere kooplieden ontvangt voor den prijs van vijftig gulden,
worden ook, zoo lang zij nog niet verkocht zijn, tegen die
waarde berekend onder de goedereu, in het magazijn voorhan­den.
Als men nu vooronderstelt, dat in de eerste lijnende
inkoopsprijzen en in de laatste lijnen de prijzen waarvoor de
goedereu worden afgeleverd worden geboekt, dan moet men
zich de zaak aldus voorstellen: goederen ten verkoop ontvan-*
gen ƒ 50. — idem afgeleverd aan het magazijn ƒ50. —, en bij
den verkoop van dezelve, wanneer deze worden afgeleverd
voor een bedrag van ƒ 60. —: goederen uit het magazijn
ƒ 5 0 , afgeleverd aan N. N. ƒ 6 0 . Op deze wijze voortgaande
zal het rabat, dat men slechts éénmaal op ieder artikel wint,
ook slechts éénmaal bij de optelling van het journaal voorkomen.
Ontvangst en verzending van commisdegoed. Hetzelfde wat wij
hier hebben aangem erkt omtrent den inkoop van handelswaren
geldt ook bij het ontvangen van goederen in commissie en het
terugzenden van onverkocht commissiegoed. Hetgeen men
hiervan aan anderen terugzendt wordt voor hetzelfde bedrag
aan hen in rekening gebragt , waarvoor het vroeger in com­missie
werd ontvangen, en moet dus ook bij de boeking in
het journaal in de eerste en de laatste lijnen voor hetzelfde be­drag
genoteerd worden.
Bij het in commissie zenden van goederen van eigen fabri­kaat
aan anderen, of het terug ontvangen van onverkocht
109
commissiegoed geldt deze regel niet. Goederen van eigen
fabrikaat of boekwerken, door een uitgever in commissie ge­zonden
kosten den fabrikant en uitgever minder dan de prijs
waarvoor deze aan den handel in commissie worden gezonden.
Het is daarom niet ondienstig voor den fabriekant en uitgever,
van die artikelen, welke in commissie worden gezonden,
eerst eene berekening te maken wat deze per stuk hebben
gekost aan materiaal en arbeidsloon, om, bij de verzending
zoowel voor rekening als in cpmmissie, dezen prijs te kunnen
stellen in de lijn, waarin de netto of inkoopsprijzen, en den
prijs, dien men als inkoopsprijs voor den handel heeft gesteld,
uit te trekken in de lijn, waarin bij verkoopen aan parti­culieren
de verkoopsprijzen worden geboekt. — Ontvangt men
onverkocht commissiegoed terug, dan moet men bij eene
boeking hiervan in het journaal in de eerste lijn den prijs
stellen, waarvoor men het in commissie heeft gezonden en
waarvoor men het volgens factuur terug ontvangt, en in de
laatste lijnen den prijs, die deze goederen ons volgens vorige
berekening aan materiaal en arbeidsloon hebben gekost, aan­gezien
die goederen voor den fabrikant niets meer dan die
waarde hebben.
Ontvangsten en hetalingen van rekeningen en qidtmüiën. —
In geval men eenige betaling ontvangt, of eene rekening of
quitantie aan anderen betaalt, en hiervan in het journaal aantee-kening
houdt, is men verpligt na te gaan, of aan _deze ontvangst of
betaling eenige winst of schade verbonden is. Is het eene
ontvangst of eene betaling voor geleverde of ontvangen goederen
voor het volle bedrag, zoo als dit op de rekening van die
persoon voorkomt, dan is er geene winst of schade aan ver­bonden,
aangezien de winst op de geleverde goederen reeds
voorkomt op het journaal bij de post van aflevering; doch
wanneer het interessen betreft van beleende goederen of gelden,
of wanneer het eene gedeeltelijke betaling is van eene zaak,
waarvan de eigenaar failliet is verklaard, en waarop veeltijds
llü
Verloren wordt, dan iTioet die winst of schade wel degelijk in aan­merking
genomen worden, en al, wat als winst kan worden be-soliouvvd,
alleen uitgetrokken worden in de lijnen, waarin do ver-koopsprijzen
worden genoteerd, terwijl alles wat als verlies kan ge­rekend
worden in de lijnen der inkoopsprijzen wordt uitgetrokken.
Het inoassereii en handelen met Imndelspapier. Bij het dis­conteren
of verkoopen van handelspapier, of wanneer men
qnitantiën of assignatiën aan een kassier ter incassei'ing af­levert,
moet het volle bedrag dier papieren in de eerste lijnen
worden uitgetrokken, doch in de laatste lijnen dit bedrag na
aftrek der provisie, die men op de verhandelde papieren moet
verliezen. Ontvangt men briefjes ter incassering, waarvoor
men ook provisie kan berekenen, dan kan men het volle be­drag
in de laatste lijnen noteren, en in de eerste lijnen die
som, welke men na aftrek der provisie aan den afzender moet
restitueren. Geeft öf ontvangt men briefjes in betaling, waarop
geene provisie voor het incasseren berekend wordt, dan moet
in de eerste en laatste lijnen het zelfde bedrag worden uit­getrokken.
Onooorziene uitgaven en ontvangsten, em. Onder onvoorziene
uitgaven kan men rekenen alle dagelijksche uitgaven wegens
onkosten, vrachten, porten, en die kleinigheden meer, welke
men gedurig moet betaleti en die men als verlies kan aan­merken,
terwijl men onder den naam van onvoorziene ont­vangsten
kan rekenen de restitution van uitschotten en onkosten
daar men niet op gerekend heeft, en de betaling van zulke reke­ningen
, die men reeds sedert lang als verloren heeft be-beschouwd
en niet meer onder het actief van den balans op­neemt;
van zulke onvoorziene uitgaven moet men het bedrag
alleen uittrekken in de lijnen, waarin men de inkoopsprijzen boekt
en de genoemde ontvangsten alleen in de lijnen, waarin men
de particuliere prijzen boekt. Huishoudelijke uitgaven en het
loon aan knechts en dienstboden en alle uitgaven van dien
aard, waarvoor men rekenen kau geene waarde aan goederen
I l l
in de plaats te kiijgeö, docli die men als verlies kan be­schouwen
, moet men ook alleen in de eerste lijnen uittrekken,
alsmede de uitgaven aan levensmiddelen en andere behoeften
voor de huishouding, die dagelijks verbruikt worden doch
bij aankoop van meubelen , die hunne waarde niet direct ver­liezen
en die men op den balans v/ftdeï onder het actief kan
opnemen, moet men den prijs zoowel in de laatste als in de
eerste lijnen uittrekken.
Wrj hebben in het hier volgend model een journaal gege­ven
voor een verkoophuis of galanterie-handel, omdat het in
dezen handel gemakkelijk is bij de posten vau het verkochte
zoowel den inkoopsprijs, als dien, waarvoor men de artikelen
afzet, te berekenen.
Ook hebben wij voor het gemak de inkoopsprijzen debet
en de anderen credit genoemd.
MODEL VOOE HET JOUENAAL.
1 Pebruarij 1858.-
Aan J. GOEDMAN.
1 pendule met stolp . ,
Ontvangen van J. Krop.
Rekening van 1856 . . . .
1 Pebruarij 1858.
Vracht betaald
Voor eene kist met glaswerk .
Transportere
Debet.
ƒ 13
20
ƒ 35
60
Credit.
ƒ 15
20
40 —-
00 I I / 3ti
50
60
10
113
Per Ti-ansport .
Winkelontvangst.
13 borden
1 Theeservies met 13 koppen eliz.
1 knipmes : . . .
Aan F. SCHENKEB,,
in Commissie.
100 rollen behangselpapier. . . .
600 ellen rand
Winkelontvangst.
1 porte monnaie
1 sigaren pijpje
1 engelsche lamp
1 wandelstok
Betaald aan J. Derman
Rekening van 1857
Aan J. DIEKS.
13 paar lepels en vorken . . . .
Van B. KRIPMAN.
1200 bierglazen (div. soorten). . .
1300 wijnglazen ( l d . ) . .
Transpovtere. . .
1 ï)ebe
ƒ 35
1
// 3
\,i 200
« 18
// 3
// 700
// 5
// 120
/, 180
ƒ1368
t.
20
30
35
—
80
35
50
60
10 '.
—
10
ƒ
II-II
II
II
II-II
II-II
II
II
II
f
Credit.
36110
1
4
260
24
1
4
700
6
120
180
1339
50
50
—
45
60
90
—
30
—
25
113
Per Transport.
Glaswerk 9;ebroken . . . .
Aan winkelontvangst.
12 wijnglazen
2 karaffen
6 doosjes lucifer. . . .
-3 Pebruarij.—
Terug van E. Schenker.
10 rollen bchangselpapier .
100 ellen rund
Terug aan B. Kripman
300 bierglazen
Aan pakpapier
// touw .
Aan winkelontvangst.
1 brievcutasoh . .
1 spaarlampje. . .
3 moderateurlampen.
1 theeblad. . .
1 horologiekastjc .
12 koppen en schotels
Ontv. van J. Scharre.
Rekening van 1855 . . . .
Transportere
]ƒ 1268
4
Debet.
36
4
80
3
1
16
4
1
1
15
1/ 1380
10
30
90
95
12
70
70
40
20
Credit.
!ƒ 1339
37
20
3
80
3
1
30
5
1
1
15
\f 1443
8
20
30
18
35
80
20
35
50
93
114
Per Transport .
Aan C. BENTHEM.
Afgegeven ter incassering volgens qui-tantieboek
fol. 13
3'',o provisie hier af. . . . .
Van B. WEEKSMA.
50 dozijn lepels
Aan winkelontvangst.
Lampenkousjes
1 boekcnhanger
1 pijpenstandaart ,
1 doosje nachtpitjes ,
4 Eebruarij.
Aan winkelontvangst.
6 aschbakjes
1 koffijkan met komfoor . . . ,
1 theeketel en theestoof. . . .
Aan J. BEEEROO.
12 messen
Aan N. N. voor huishouding.
Aan C. VAN NIERITZ.
1 paraplui-standaard
, Trans portere .
Debet.
ƒ 1380 27
280
// 125
CrtJit.
1/ 1442 93
50
41-;
// 125
ƒ 1819
33
20
08
80
80
20
58i ƒ 1 8 73
115
Per Transport
Aan B. NOLET.
1 glazen stolp met bloemen .
Van C. VAN NIERITZ.
Terug 1 paraplui-standaard .
In ruil daartegen
1 idem idem .
Aan winkelontvangst.
] brieventasch
1 sigarenkoker
1 spoelkom
1 stel vazen
1 kurkentrekker
5 Pebruarij.
Ontvangen van B. Oeps.
Rekening van 1856 . . . .
Betaa'd aan J. Vogel.
Wegens gazlicht (Januarij). .
5 Februarij.
Aan winkelontvangst.
1 pennemes
IS borden .
Transportere
Debet.
1819 581
40
// 4
4
40 30
28 —
80
•95
ƒ 1908 83.^ !ƒ 1938
8^
20
78
116
Per Transport. .
1 scheermes
1 kleêrschuijer
1 naaikistje
Van A. BLOK.
1 quitantic op J. Kraan, in minde­ring
der rekening van 185ö . .
S^/'o provisie hiervan
Debet.
ƒ 1908:83è
62
ƒ 1975
40
40
60
20
Credit.
ƒ 1938 78
62
1
1.3|i/ 2008
50
10
20
86A
44 i
Volgens deze wijze van joiirnaliseren moeten de prijzen aldus
geboekt worden, dat alles wat als winst of actief kan beschouwd
worden in de laatste lijnen , en alles wat als passief of ver­lies
kan worden aangemerkt in de eerste lijnen komt te staan.
Evenwel is dit nog niet genoegzaam, om ten allen tijde en
onder alle omstandigheden het zuivere bedrag der winst aan
te toonen, want in het verschil der debet- en oredit-lijnen is
ook de winst begrepen der in commissie gezonden goederen,
hoewel deze winst niet als gewonnen kan beschouwd worden,
zoo lang er geene afrekening heeft plaats gehad. Hierop zij men
wel indachtig, vooral als het bedrag der in commissie gezon­dene
goederen zeer groot is.
XVI. VENNOOTSCHAP EN ONDERNEMINGEN
VOOK GEZAMENTLIJKE EEKENING.
Vennootschap of compagnieschap is eene handelsvereeniging
tusschen twee of meer personen. Eene handelsvereeniging,
waarbij men overeengekomen is eene handelszaak voor ge-zamentlijke
rekening te drijven , de winsten voor een gelijk
117
deel te zamen te genieten , en de verliezen voor een gelijk
aandeel te dragen , tenzij het bij contract anders is bepaald.
Men kan namelijk eene vennootschap aangaan, v/aarbij het
per contract is bepaald, dat een der vennooten voor eene
zekere som aandeel in de zaak heeft, tegen het genot eener
vaste jaarlijksche rente, of eene rente, berekend naar de wins­ten
, die de zaak heeft opgeleverd.
In dit laatste geval wordt met het einde van ieder boek­jaar
een zuivere staat van winst en verlies opgemaakt; daarna
proeentsgewijze berekend, hoeveel de winsten zijn, in betrek­king
tot het batig saldo der balans van het vorig jaar ,
om naar deze berekening het aandeel in de winst voor ieder
der vennooten te bepalen. Ziet hier een voorbeeld : J. Verkrui­sen
heeft eene handelszaak, die hij door uitbreiding aanmer­kelijk
wil vergrooten. Hij maakt den Sisten December 1857 zijne
balans en bevindt, dat het batig saldo eene som uitmaakt van
ƒ40,000. Daarop sluit hij eene overeenkomst van vennootschap
met A. "Wildeman, waarbij deze een aandeel in de zaak neemt
van ƒ 30,000 en deze som aan gereed geld daartoe bijdraagt,
onder beding van een aandeel in de winst te genieten, pro-centsgewijze
lierekend naar de winsten, die de zaak oplevert.
Door dit aandeel van A. Wildeman wordt het batig saldo
der inventaris, waarmede het vennootschap begonnen wordt,
ƒ60,000.
Met het sluiten der balans, nadat de vennootschap een jaar
heeft bestaan, op den Sisten December 18.58, bevindt men,
dat het batig saldo eene som uitmaakt van ƒ 64,800 en de
handel van dat jaar dus eene zuivere winst heeft afgeworpen
van ƒ4,800, zijnde S"„ van ƒ60,000, het batig saldo van
den inventaris bij het aangaan van de vennootschap. Nu
is het aandeel, dat J. Verkruisen in de winst geniet, 8"/o van
ƒ40,000, dat is ƒ3,300 en dat van A. Wildeman 8% van
ƒ30,000, dus eene som van ƒ1,600, te zamen uitmakende
de winst van het eerste boekjaar van het vennootschap, ƒ4,800.
118
Nadat deze som van de in kas zijnde gelden aigetrokkcn en
aan de vennooten is uitgekeerd, brengt men dezelve in het
passief op de balans, zoodat het saldo \an deze weder tot
ƒ60,000 is teruggebragt.
Het gebeurt ook wel, dat er eene bepaling wordt gemaakt,
dat geen der vennooten meer dan 5", „ van zijn aandeel in
de winst zal genieten , en het meerder bedrag zal dienen tot
een reservefonds, om tegen ontijdig verlies gewaarborgd te
zijn, of aan te wenden tot grootere uitbreiding der zaak. In
dit geval zou de uitkecring aan J. Verkruisen sleolits
eene som van ƒ3000 en aan A. Wildeman van ƒ 1000 be­dragen
en liet meerder bedrag van ieders winst op deze
wijze in het journaal worden geboekt.
Batig saldo van den balans op den 31 December 1858
ƒ61,800.'
Aandeel van J. Verkruisen ƒ 41,300
Idem „ A. Wildeman „ 30,600
ƒ 61,800.
Bij vennootschap, en vooral wanneer elk der vennooten
voor een gelijk bedrag aandeel in de zaak heeft, of wanneer
er tusschcntijds door een of door beide op afkorting van hun
aandeel in de winst gelden worden opgenomen , is het goed,
voor elk der vennooten eene rekening-courant in het groot­boek
te openen , waarop men ieder hunner crediteert voor het
volle bedrag van hun aandeel in de zaak, en debiteert voor al de
gelden en goederen, die hun in mindering der jaarlijksche winst
worden uitgekeerd en afgeleverd. Bij het einde van het jaar,
na het opmaken der balans, worden deze rekeningen gecredi­teerd
voor ieders aandeel in de winst, en gedebiteerd voor
het aandeel, dat ieder der vennooten in de zaak zelve blijft
behouden, zoodat het saldo de som moet aanwijzen, die
hun nog toekomt van de winst , in dat jaar door den
handel verdiend; b. v. J. Verkruisen zal voor zijne huis-
119
houdelijke uit(i:ave i ieder vierendeeljaars in mindering van zijn
aandeel in de winst eene som van ƒ600 hebben opgenomen ,
dan zal zijne rekening-courant den volgenden staat vertoonen:
J. YEHKRUISEN.
Debet.
ƒ 600
1, 600
„ 600
// 600
II 40,000
„ 800
ƒ43,200
1857.
!
Aandeel in de zaak
— 2 Jamiarij , in mindering.
— 1 April , Idem.
— 1 Julij , Tdem.
— 1 October, Idem.
31 December , Aandeel in de winst
Overgebragt op 1858 als
— Aandeel in de zaak.
— Hem toekomend saldo.
—
CredH
ƒ40,000
'„ 3,200
ƒ43,200
_
—
Ook gebeurt het niet zelden in den handel, dat twee of
meer kooplieden voor gezamentlijke rekening eene partij goe­deren
koopen. In dat geval heeft hij , die de goederen in
bewaring heeft , zijnen confrater, met wien hij dezelve ge­kocht
heeft, slechts te debiteren voor diens aandeel in den
inkoopprijs , benevens voor een gelijk deel in de onkosten,
die er op beloopen, en te crediteren voor zijn aandeel in de
goederen, om later , wanneer die goederen verkocht worden ,
die rekening weder te crediteren voor de helft van de winst
op den verkoopsprijs, en te debiteren voor degelden, die men
den genoemden persoon als aandeel in de winst moet uitbetalen.
Hij , die niet belast is met de bewaring en verkoop der goe­deren
, kan volstaan met zijnen confrater, die de goederen
onder zich heeft, te debiteren voor do helft van de waarde
der goederen en te crediteren voor het aandeel, dat hij
120
daaraan moet betalen, en verder den uitslag van den verkoop
en de verkoop-rekening af te wachten, omdat hij niet kan
weten, welke onkosten op die goederen kunnen beloopen, als
transportkosten, arbeidsloon, pakhuisluiur, kosten van over­boeken
enz. Het spreekt wel van zelve, dat men in het jour­naal
bij voornoemde post melding moet maken, onder wiens
berusting zich de goederen bevinden en onder welk accoord
men den koop heeft gesloten.
Bestaat zulk een koop, voor gezamentlijke rekening gedaan,
uit verschillende handelsartikelen , welke bij partijen of stuks­gewijze
verkocht worden , dan is het noodig , eene afzonder­lijke
rekening van die goederen aan te leggen, onder het
opschrift: II Goederen voor gezamentlijke rehening met den
heer N." Deze rekening moet gedebiteerd worden voor al
de goederen , die voor gezamentlijke rekening zijn aangekoclit,
en voor al de ongelden en onkosten die er op mogten
beloopen, en gecrediteerd voor alles, wat er van . die goe­deren
wordt afgeleverd en verkocht. Bij het opmaken van
deze rekening ziet men, hoeveel er afgeleverd is en tot wel­ken
prijs, hoeveel er nog van overig is, en wat er kan
gerekend worden, op die rekening gewonnen of verloren te
zijn; en, zoo al de goederen verkocht zijn , wat het volle be­drag
der winst is , hetwelk door ieder voor zijn aandeel ge­noten
wordt, of, zoo er verlies mogt geleden zijn, hoeveel
ieder voor zijn aandeel de schade moet dragen.
Bij eene onderneming voor gezamentlijke rekening, b. v. het
bouwen van een huis, het uitrusten en bevrachten van een
schip, het uitgeven van een boekwerk of wat men ook met
anderen onderneemt, is het volstrekt noodig, zulk eene afzon­derlijke
rekening daarvoor aan te leggen.
Ieder der deelhebbers opent in dat geval in zijn groot­boek
eene rekening voor die onderneming, welke liij debi­teert
voor al de kosten, door hem aan die onderneming
besteed, of de voorschotten door hem op dezelve gedaan, en
131
crediteert voor al de restitution daarvoor ontvangen en al
de voordcelen uit die onderneming voortgesproten.
Zoo zullen A. en B. onderling zijn overeengekomen, om voor
gezamentlijke rekening eene proef te doen met de verbouwing
van tabak , om, zoo de cultuur hiervan goede uitkomsten
mogt opleveren, deze onderneming voor gezamentlijke rekening
te kunnen voortzetten.
A. is landeigenaar en neemt op zich den gvorul te leve­ren
of te huren , en voor alle groote uitgaven de voorschotten
te doen, terwijl B. als verbouwer de taak op zich neemt, voor
het opzigt en den arbeid zorg te dragen tegen eene matige
vergoeding voor zijnen arbeid,
Met het einde des jaars wordt de tabak verkocht door A.,
waarna B. hem de volgende rekening inlevert , wegens op­zigt
en arbeidsloon benevens eenige kleine uitschotten, door
hem in die onderneming gedaan:
Ouderneming van tahakslonw.
Debet aan B.
Aan straatvuil voor mest.
Paardenwerk
Tollen en andere uitgaven
Wegens opzigt . . . .
Aan arbeidsloon . . . .
Credit per B.
Opbrengst aan erwten en boonen, waar­mede
de heggen der landen beplant
zijn geweest
Saldo.
75
58
15
45
206 50 f 399 50
28
ƒ 3 7 1
50
A. heeft ook in zijn grootboek eene rekening wegens deze
onderneming geopend, waarop hij deze rekening van B. tevens
1:23
doet verseliijnen, zoodat die rekening niet alleen hem zelven
betreft, maar het debet en eredit bevat aan A. en B.—Deze
rekening is op de volgende wijze ingerigt: op de crcditzijde
zijn al de ontvangsten geboekt, en op de debctzijde al de
onkosten en uitgaven als volgt:
Credit-zijde van het grootboek:
Onderneming van den tabalahomo voor getumentlijke
rekening met B.
Credit.
Opbrengst van den grond.
Aan aardgocd 0 60 N. \i
II zandgoed 0 58 //
;/ ])luksol 160 //
// bestgoed 1650 „
Tc zaïncn. . . 3138 N. «.' j
Door elkander verkocht aan N. N. te- !
gen 46 Cents het Ned. »;. . . . 'ƒ1438
Aan zuigers 135 Ncd. tó, verkocht aan ;
N. N. :\ 83 Cents het ffi. . . .\i, 40 —
88
Volgens ingeleverde rekening van B. . I
Totaal der ontvangsten . . I
ƒ1478
n 3S
A507
88
50
38
En aan debct-zijde van het grootboek:
Onderneming van den tabakshomo, enz.
Landhuur van één morgen lands
Huur van schuren en spijlen.
Paarden en koemest
Sohapenmest
Guanine en guano
Transportere.
ƒ 32
„ 300
,/ 44
// 88
// 76
!ƒ 440
—
—
—
60
30
80
Debet.
123
Per Transport. . . !ƒ 440
Aan rout ,// 7
,/ raapkoeken '// 36
Schrijfloonen en transportkosten . . . ;/ 18
Volgens ingeleverde rekening van B, . ' —
Batig saldo —
// 502
„ 399
// G05
/1507
30
50
38
Bij de sluiting van dezo rekening zendt A. aan B. ook
een afschrift van zijne rekening, welke eene specifieke opgave
bevat van al zijne ontvangsten en uitgaven, waarbij hij te­vens
cene rekening-courant voegt van den volgenden inhoud:
Re ken i n g - C o u r a nt
van A. aan B.
ƒ
Debet.
502
399
Credit.
/; 605
// 28
II 673
ƒ 2309
Gemaakte onkosten volgens bijgaande
rekening.
Idem volgens ingeleverde rekening van B
Opbrengst der verkochte tabak . . .
// van andere gewassen. . .
Gezamentlijkc winst.
Restitutie uwer uitschotten enz.
Door u genoten voordeden.
Uw aandeel in de winst . . . . .
Uw toekomend saldo.
ƒ 1478
28
399
303
50
50
79
ƒ 2209'67
XVII. COMMISSIE-HANBEL.
Onder den naam commmie-Jmndel verstaat men den handel
in goederen, die niet in eigendom aan den verkooper toebe-hooren,
noch door hem voor rekening van anderen zijn aan-
124
gevraagd, maar die hem door een ander ten verkoop zijn toe­gezonden
en die hij dus bij niet plaatsing kan terugzenden.
Zulk een handel heeft veeltijds plaats met artikelen van een
nieuw fabrikaat of nieuw model, en die, wanneer de commissie-handel
niet bestond, niet onder de menschen zouden komen,
daar niemand goederen zal aanvragen , van wier bestaan hij
onkundig is of waarn