Rechten en plichten van de openbaar accountant die als derde wordt betrokken bij een onderzoek van fiscale enof justitiële autoriteiten

              EY
00082
Rechten en plichten van de
openbaar accountant die als derde
wordt betrokken bij een onderzoek
van fiscale en/of justitiële autoriteiten
nigra NEDERLANDS INSTITUUT VAN REGISTERACCOUNTANTS
MENSINGE 2 / AMSTERDAM
Co
Koninklijk NIVRA
december 1985
NEDERLANDS INSTITUUT
van
REGISTERACCOUNTANTS
BIBLIOTHEEK
Rechten en plichten van de
openbaar accountant die als derde
wordt betrokken bij een onderzoek
van fiscale en/of justitiële autoriteiten
1. Inleiding
2. Geheimhouding en verschoningsrecht
3. Strafrechtelijk onderzoek
4. Controleonderzoek
5. Fiscaal onderzoek
6. Het fiscaal onderzoek bij een openbaar accountant als derde-betrokkene
7. Uitlevering en inbeslagneming
8. Huiszoeking en inbeslagneming
9. Verhoor van de openbaar accountant als getuige
Zooi^
6z3 ^ ^
5/Do 10-1
1. Inleiding
Deze publikatie behelst een uiteenzetting van de rechten en ver­plichtingen
van de openbaar accountant wanneer hij als derde bij
een strafrechtelijk onderzoek of een fiscaal controleonderzoek
wordt betrokken. Het doel hiervan is om de openbaar accountant in
staat te stellen zich een verantwoord oordeel te vormen van zijn
rechtspositie, in het bijzonder met het oog op de geheimhoudings­plicht
die ter zake van vertrouwelijke informatie van cliënten op
hem rust. Een bijkomend voordeel hiervan is dat de kans op con­flicten
tussen de openbaar accountant en de autoriteiten tot een
minimum wordt teruggebracht.
Er kan echter geen sprake zijn van een handleiding voor alle denk­bare
situaties. De openbaar accountant doet er daarom goed aan
contact op te nemen met een advocaat, op wie hij in voorkomende
gevallen een beroep kan doen. Deze advocaat moet op de hoogte
zijn van de problematiek van de geheimhoudingsplicht van de
openbaar accountant en tevens bekend zijn met de strafrechtprak-tijk.
Voorts dient hij te allen tijde onmiddellijk beschikbaar te zijn,
zodra zijn aanwezigheid op het kantoor van de openbaar accoun­tant
gewenst is, dan wel voor een plaatsvervanger te kunnen
zorgen.
De openbaar accountant moet maatregelen treffen opdat de naam
en het telefoonnummer van de advocaat bekend zijn bij zijn kan­toorgenoten,
zijn personeel en zijn familie. Dezen kunnen dan de
advocaat waarschuwen, indien de openbaar accountant daartoe
niet in de gelegenheid is.
De openbaar accountant dient deze publikatie door zijn personeel
te laten lezen. De geheimhoudingsplicht van de openbaar accoun­tant
geldt namelijk op afgeleide wijze evenzeer voor zijn assisten­ten
en andere personeelsleden. Ook dezen kunnen worden gecon­fronteerd
met fiscale en justitiële autoriteiten. Voor hen geldt dan
hetzelfde als voor de openbaar accountant.
2. Geheimhoudingsplicht en verschoningsrecht
Geheimhoudingsplicht
Een van de grondslagen van de huidige samenleving is het recht van de
individuele mens op een persoonlijke levenssfeer, leder mens heeft het
recht geheimen te hebben. De wereld zou naar onze huidige maatsta­ven
onleefbaar zijn als iedereen alles van elkaar zou mogen weten. Ook
het zakenleven zou in de huidige vorm niet kunnen functioneren zonder
5/Do 10-2
het recht op geheimhouding. Niemand behoeft daarom aan een ander
informatie te geven welke hij niet wenst te geven.
Toch kan het voorkomen dat iemand op een of andere wijze kennis krijgt
van het geheim van een ander. Het is een algemene rechtsnorm dat hij
die enige informatie ontvangt welke hem als geheim wordt meegedeeld
of waarvan hij het vertrouwelijke karakter moet begrijpen, die informatie
onder zich houdt en alleen gebruikt voor het rechtmatig doel waarvoor
hem die informatie is verstrekt, tenzij de wet anders bepaalt.
Overtreding van deze rechtsnorm kan onder bepaalde omstandighe­den
als een strafbaar feit en een onrechtmatige daad worden be­schouwd
en kan - indien schade is veroorzaakt - aanleiding zijn tot een
schadevergoedingsactie.
Van openbare accountants wordt algemeen venwacht dat zij in de
uitoefening van hun beroep verkregen vertrouwelijke informatie tegeno­ver
derden geheim zullen houden. Zouden zij geen geheimhouding in
acht nemen, dan zullen cliënten aarzelen aan hen vertrouwelijke infor­matie
te verschaffen met als gevolg dat zij dan niet of minder goed in
staat zijn de door de cliënt en/of door het maatschappelijk verkeer
verlangde werkzaamheden naar behoren te verrichten.
Daarom is in artikel 10, Gedrags- en Beroepsregels Registeraccoun­tants,
de plicht tot geheimhouding van vertrouwelijke informatie expli­ciet
geregeld. (Een bepaling die overigens geldt voor alle accountants,
niet alleen voor de openbare accountants.)
Artikel 10 GBR luidt als volgt:
1. De registeraccountant houdt geheim al hetgeen hem in de uit­oefening
van zijn beroep als geheim is toevertrouwd of wat daarbij als
een vertrouwelijke aangelegenheid te zijner kennis is gekomen.
2. De registeraccountant maakt van vertrouwelijke gegevens die in
de uitoefening van zijn beroep te zijner kennis zijn gekomen, niet
verder of anders gebruik, en aan die gegevens geeft hij niet verder of
anders bekendheid, dan voor de vervulling van zijn taak wordt
vereist.
3. Indien degene wiens aangelegenheid het betreft de registerac­countant
heeft ontslagen van zijn plicht tot geheimhouding, is deze
gehouden de belangen van alle betrokkenen en van de stand der
registeraccountants zorgvuldig af te wegen alvorens tot bekendma­king
over te gaan.
4. Indien een voor de vervulling van de taak vereiste mededeling
slechts kan worden gedaan door openbaarmaking ervan, en degene
wiens aangelegenheden het betreft daaraan niet medewerkt, is de
registeraccountant gehouden ten aanzien van de wijze van open­baarmaking
de belangen van alle betrokkenen en van de stand der
registeraccountants in het oog te houden.
5/Do 10-3
5. De bepalingen van dit artikel blijven voor de registeraccountant
gelden nadat hij is opgehouden op te treden als accountant.
De regeling in de GBR gaat zelfs zover-zie hierboven lid 3-dat de plicht
tot geheimhouding in principe nog blijft bestaan (algemene geheimhou­dingsplicht)
als degene wiens geheim het betreft de accountant van zijn
bijzondere geheimhoudingsplicht heeft ontslagen. De accountant mag
dan niet zonder zich nader te beraden tot bekendmaking van de
voordien vertrouwelijke informatie overgaan, doch moet eerst de belan­gen
van alle betrokkenen (waaronder ook eventuele derden) en van de
stand der registeraccountants zorgvuldig tegen elkaar afwegen. Het
accountantsberoep en het maatschappelijk verkeer zijn er namelijk niet
door gediend indien een accountant informatie prijsgeeft die naar haar
aard vertrouwelijk is, doch waarvan de vertrouwelijkheid door de betrok­kene
is opgeheven. De opheffing van de geheimhouding behoeft im­mers
niet algemeen bekend te zijn en dan kan al spoedig de gedachte
postvatten dat vertrouwelijke informatie bij de accountant niet veilig is.
Met bovenaangehaalde GBR-bepaling is ondubbelzinnig tot uitdruk­king
gebracht dat geheimhouding een essentieel element van de be­roepsuitoefening
van de accountant is. Het is rationeel gefundeerd,
geen statussymbool, evenmin als het hierna te behandelen verscho­ningsrecht.
Daarmee wordt op schending van de geheimhouding -
behoudens wanneer deze in het hierna te bespreken geval gerechtvaar­digd
is - niet alleen een tuchtrechtelijke, maar ook een strafsanctie van
toepassing. Artikel 272 van het Wetboek van Strafrecht (Sr) luidt
immers:
Hij die enig geheim waarvan hij weet of redelijkerwijs moet vermoe­den,
dat hij uit hoofde van ambt, beroep of wettelijk voorschrift dan
wel vroeger ambt of beroep, verplicht is het te bewaren, opzettelijk
schendt, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een
jaar of geldboete van ten hoogste zesduizend gulden.
Indien dit misdrijf tegen een bepaald persoon gepleegd is, wordt het
slechts vervolgd op diens klachte.
De plicht tot geheimhouding, zoals die vastligt in de wet en in de GBR is
niet absoluut. Zij wordt opgeheven door andere wettelijke bepalingen,
welke een uitdrukkelijke verplichting inhouden om informatie te ver­strekken.
Dergelijke bepalingen zijn onder meer te vinden in de Algeme­ne
wet inzake rijksbelastingen en de Algemene wet inzake de douane en
de accijnzen (het inzage geven van boeken en bescheiden en het
uitleveren daarvan en het gedogen van inbeslagneming) en in het
Wetboek van Strafvordering (het afleggen van getuigenis en het gedo­gen
van inbeslagneming).
5/Do 10-4
Verschoningsrecht
In de strafrechtelijke sfeer en in de civielrechtelijke sfeer bestaat voor
beoefenaren van sommige beroepen de mogelijkheid zich te verscho­nen
van de wettelijke verplichting tot het verstrekken van informatie aan
rechterlijke instanties. De reden voor dit 'verschoningsrecht' is gelegen
in de bijzondere hulpverlenende aard van de door hen uitgeoefende
werkzaamheden. De maatschappelijke betekenis daarvan wordt zo
hoog aangeslagen dat het onaanvaardbaar wordt geacht dat op de
geheimhoudingsplicht inbreuk zou kunnen worden gemaakt door het
niet toekennen van een verschoningsrecht tegenover rechterlijke in­stanties.
Vandaar artikel 218 Wetboek van Strafvordering (Sv) dat als
volgt luidt:
Van het geven van getuigenis of van het beantwoorden van bepaalde
vragen kunnen zich ook verschoonen zij die uit hoofde van hun stand,
hun beroep of hun ambt tot geheimhouding verplicht zijn, doch alleen
omtrent hetgeen waarvan de wetenschap aan hen als zodanig is
toevertrouwd.
Met dit artikel is verbonden artikel 98 Sv:
Bij personen met bevoegdheid tot verschooning, als bedoeld bij
artikel 18, worden, tenzij met hunne toestemming, niet in beslag
genomen brieven of andere geschriften, tot welke hun plicht tot
geheimhouding zich uitstrekt.
Geschiedt bij zoodanige personen huiszoeking, dan vindt zij, tenzij
met hunne toestemming, alleen plaats, voor zover zij zonder schen­ding
van het stands-, beroeps- of ambtsgeheim kan geschieden en
strekt zij zich niet uit tot andere brieven of geschriften dan die welke
het voonwerp van het strafbare feit uitmaken of tot het begaan
daarvan gediend hebben.
Tot de personen die zich krachtens wet of vaste jurisprudentie op het
verschoningsrecht kunnen beroepen, behoren artsen, geestelijken,
notarissen en advocaten. De kring der personen die een beroep kunnen
en in voorkomende gevallen ook moeten doen op de artikelen 98 en 218
Sv is beperkter dan de kring van geheimhouders waarop artikel 272 Sr
betrekking heeft. Geheimhouders die geen beroep op het verscho­ningsrecht
kunnen doen omdat artikel 218 Sv op hen niet van toepas­sing
is, worden niet met de in bedoelde artikel 272 Sr strafsanctie
bedreigd wanneer zij ten overstaan van rechterlijke instanties geheimen
moeten prijs geven. Wel stellen zij zich bloot aan gijzeling (artikel 211
Sv) wanneer zij in die omstandigheden blijven zwijgen.
5/Do 10-5
Tot voor kort was onduidelijk of ook registeraccountants zich op artikel
218, resp. 98 Sv konden beroepen. Bij beschikking van 25 oktober 1983
heeft de Hoge Raad echter geoordeeld dat aan de registeraccountant in
de controlerende functie géén verschoningsrecht toekomt.*)
Artikel 218 Sv, aldus de Hoge Raad, heeft betrekking op personen tot
wier taak het behoort aan anderen hulp te verlenen doch die deze taak
alleen naar behoren kunnen vervullen als zij een verschoningsrecht ten
opzichte van de strafrechter hebben. Hulpzoekenden zouden zich niet
tot hen wenden indien niet de zekerheid zou bestaan dat hun geheimen
tegenover de strafrechter veilig zijn. Het algemeen belang dat iemand
die dringend hulp nodig heeft niet wordt afgehouden van het vragen van
die hulp, gaat in dit geval boven het belang van een goede strafrecht­spleging
en de waarheidsvinding.
De Hoge Raad concludeert dat de registeraccountant, wiens functies
primair controlerend zijn, niet behoort tot bovenbedoelde hulpverleners.
De Hoge Raad gaat in zijn beschikking vervolgens na wie belangheb­benden
zijn bij een goede vervulling van de controlerende functie van de
registeraccountant en onderscheidt drie groepen, ontleend aan de
Memorie van Toelichting bij de Wet op de Registeraccountants: dege­nen
die door middel van de geld- en kapitaalmarkt belanghebbenden
zijn (aandeelhouders, obligatie- en pandbriefhouders, polishouders,
pensioentrekkers, banken, spaarders, etc), de overheid en ten slotte
bestuurders van ondernemingen, instellingen en diensten, werknemers
en in het bijzonder de ondernemingsraad.
Van een verschoningsrecht voor registeraccountants zou alleen sprake
hebben kunnen zijn, aldus de Hoge Raad, wanneer de belangen van
deze categorieën van belanghebbenden anders niet naar behoren
zouden kunnen worden gediend en bovendien het belang van de
geheimhoudingsplicht zwaarder zou moeten wegen dan het aanzienlij­ke
belang van een goede strafrechtspleging.
De Hoge Raad stelt echter vast dat aan deze voonwaarden niet wordt
voldaan. Gelet op de verscheidenheid van belangen van de drie ge­noemde
groepen belanghebbenden kan in zijn algemeenheid moeilijk
gezegd worden dat het in het belang van deze groepen zou zijn,
wanneer de registeraccountant feiten en omstandigheden, welke bij de
uitoefening van zijn controlefunctie te zijner kennis zijn gekomen,
tegenover de rechter niet zou behoeven te openbaren. Veeleer, zegt de
Hoge Raad, brengt die verscheidenheid van belangen mee dat hetgeen
de registeraccountant bekend wordt in het kader van zijn controle niet
kan worden ontbeerd bij het aan de dag brengen van de waarheid,
hetwelk in het strafprocesrecht vooropstaat.
*) De beschikking van de Hoge Raad is onder meer gepubliceerd in 'de Accountant' van
februari 1984.
5/Do 10-6
Bij arrest van 14 juni 1985* heeft de Hoge Raad bovendien het beroep
van registeraccountants op het verschoningsrecht op grond van artikel
1946 BW in een civiele zaak afgewezen. De Hoge Raad baseert zich
daarbij op zijn hiervoor vermelde oordeel omtrent het verschonings­recht
in strafzaken en acht geen grond aanwezig om aan te nemen dat
dit oordeel niet evenzo zou gelden voor de procedure voor de burgerlijke
rechter.
Bij deze uitspraken van de Hoge Raad kan het volgende worden
opgemerkt. In het eerste arrest spreekt de Hoge Raad over de register­accountant
in de con/ra/erende functie en over feiten en omstandighe­den
welke bij de uitoefening van déze functie aan de registeraccountant
ter kennis zijn gekomen. In het tweede arrest refereert de Hoge Raad
zich aan de in het eerste arrest gegeven functieanalyse van de accoun­tant.
De Hoge Raad heeft dus nog geen uitspraak gedaan over de
toekenning van een verschoningsrecht met betrekking tot vertrouwelij­ke
zaken die bij de uitoefening van de adwesfunctie aan de registerac­countant
bekend zijn geworden.
Omtrent dit punt, het verschoningsrecht bij de uitoefening van de
adviesfunctie, loopt op het moment van afsluiten van deze tekst (oktober
1985) nog een procedure bij de Hoge Raad. Volgens deskundigen moet
de kans dat aan de openbare accountants in deze zaak een verscho­ningsrecht
zal worden toegekend, niet hoog worden aangeslagen.
Aangezien uitspraken van de Hoge Raad richtinggevend plegen te zijn
voor de lagere rechter, moet worden verwacht dat een beroep van een
openbaar accountant in de controlerende functie op het verschonings­recht
ex art. 218 Sv of art. 1946 BW door de rechter voortaan zal worden
afgewezen tenzij - wat nauwelijks denkbaar is - bijzondere omstandig­heden
aanwezig zijn, waardoor de argumentatie van de Hoge Raad
gegeven in de beschikking van 25 oktober 1983 niet opgaat.
Ook in fiscale zaken heeft de uitspraak van de Hoge Raad betekenis.
Krachtens artikel 81 Algemene wet inzake rijksbelastingen kan een
belastingambtenaar in het kader van een fiscaal opsporingsonderzoek
overgaan tot inbeslagneming van de ingevolge het Wetboek van Straf­vordering
voor inbeslagneming vatbare voorwerpen, d.w.z. indien hij
een redelijke verdenking heeft dat deze voorwerpen hebben gediend tot
het begaan van een strafbaar feit. Onder voonwerpen zijn ook te
verstaan: boeken en bescheiden. Niet voor inbeslagneming vatbaar zijn
ingevolge art. 98 Sv de voorwerpen die onder het verschoningsrecht
van beoefenaren van bepaalde beroepen vallen. De afwijzing van het
*) Het relevante gedeelte van de beschikking van de Hoge Raad is gepubliceerd in 'de
Accountant' van november 1985.
5/Do 10-7
verschoningsrecht ex art. 218 Sv voor openbare accountants door de
Hoge Raad betekent dat thans ondubbelzinnig vaststaat dat belasting­ambtenaren
het recht hebben in het bezit van openbare accountants
zijnde voonwerpen in beslag te nemen.
Ter zake van de in artikel 49 van de Algemene wet inzake rijksbelastin­gen
(AWR) opgenomen verplichting om aan belastingambtenaren inza­ge
te verstrekken van boeken en bescheiden die van belang kunnen zijn
voor de vaststelling van feiten, welke invloed kunnen uitoefenen op de
belastingheffing van derden, bestaat voor de registeraccountant even­min
een verschoningsrecht. Dit is niet een gevolg van bovenbedoelde
beschikking van de Hoge Raad maar vloeit rechtstreeks voort uit
genoemde wet. Artikel 53, lid 2, AWR luidt als volgt:
Voor een weigering om te voldoen aan de in artikelen 49 en 50
omschreven verplichtingen kunnen alleen bedienaren van de gods­dienst,
notarissen, advocaten, procureurs, geneeskundigen en apo­thekers
zich beroepen op de omstandigheid, dat zij uit hoofde van
hun stand, ambt of beroep tot geheimhouding verplicht zijn.
De opsomming van art. 53 AWR is limitatief. De openbaar accountant
wordt niet genoemd. Hij kan derhalve niet met een beroep op zijn
geheimhoudingsplicht de inzage van boeken en bescheiden door be­lastingambtenaren
weigeren. Zie in dit verband verder paragraaf 5: het
fiscaal onderzoek.
Het NIVRA heeft in 1980 aan de Minister van Financiën gevraagd om
registeraccountants toe te voegen aan de opsomming van art. 53 AWR.
In 1983 heeft de Minister geantwoord dat hij deze vraag zal betrekken in
een studie over de mogelijkheden van een wettelijke regeling van het
beroep van belastingconsulent. Uit dit antwoord kan worden geconclu­deerd
dat voorshands geen wijziging van art. 53 AWR valt te ver­wachten.
In dit verband kan nog worden gememoreerd dat de Minister van Justitie
op 24 maart 1984 in een radiouitzending heeft verklaard geen voorstan­der
te zijn van het bij de wet toekennen van een verschoningsrecht aan
registeraccountants.
Nu vaststaat dan wel als waarschijnlijk moet worden aangenomen dat
voor de accountant geen verschoningsrecht geldt, heeft de hiervoor
besproken bepaling van artikel 10, lid 3, GBR veel van haar betekenis
verloren. Buiten de processuele sfeer kan de betrokkene immers even
goed, ja beter, zelf zijn geheim prijs geven. Waarom dan daarbij de
accountant inschakelen?
5/Do 10-8
3. Strafrechtelijk onderzoek
Een strafrechtelijk onderzoek vindt plaats in het kader van de opsporing
en berechting van in het Wetboek van Strafrecht en in andere wetten
strafbaar gestelde feiten, te onderscheiden in algemene (commune)
delicten en bijzondere delicten. Deze opsporing en berechting ge­schiedt
in het algemeen door de justitiële autoriteiten: politie, officier van
justitie, rechter-commissaris, leden van de rechterlijke macht.
Voor de opsporing van bijzondere delicten zijn in een aantal wetten
bijzondere opsporingsambtenaren aangewezen, die vanwege hun spe­ciale
taak daarbij vaak over opsporingsbevoegdheden beschikken die
verder gaan dan die van de gewone opsporingsambtenaren. Zo zijn in
de AWR ambtenaren van de Rijksbelastingdienst belast met de opspo­ring
van fiscale delicten.
Bij het strafrechtelijk onderzoek zijn een aantal fasen te onderscheiden.
1. Algemeen opsporingsonderzoek
2. Gerechtelijk vooronderzoek
3. Onderzoek ter terechtzitting
Het algemene opsporingsonderzoek heeft vooral ten doel het opsporen
van de dader van het strafbare feit en het verzamelen van bewijsmateri­aal.
De leiding van het onderzoek berust formeel bij de officier van justitie
van het arrondissement waarin het strafbare feit zich heeft voorgedaan.
Het onderzoek wordt uitgevoerd door de politie, in het bijzonder door
ambtenaren van de recherchedienst. Wanneer het strafbare feiten in de
financiële sfeer betreft kunnen zij worden bijgestaan door ambtenaren
van de afdeling fiscale recherche van de Fiscale Inlichtingen- en Opspo­ringsdienst
(FIOD) of van de rijksaccountantsdienst van het Ministerie
van Financiën.
De opsporingsbevoegdheden van de officier van justitie en zijn ambte­naren
zijn in de eerste fase van het strafrechtelijk onderzoek beperkt.
Het onderzoek is voornamelijk gebaseerd op vrijwillige medewerking
van betrokkenen. Buiten het geval van ontdekking op heterdaad of van
een afzonderlijke wettelijke regeling kan bij voorbeeld niet zonder meer
tot inbeslagneming worden overgegaan.
Huiszoeking, het horen van getuigen e.d. zijn slechts mogelijk in de
tweede fase van het strafrechtelijk onderzoek. De officier van justitie
moet dan besluiten tot vervolging van de verdachte over te gaan en aan
de rechtercommissaris verzoeken een gerechtelijk vooronderzoek in te
stellen.
Doet hij zulks dan ondergaan zijn bevoegdheden en die van zijn
ambtenaren, zoals later zal worden toegelicht, enige uitbreiding.
De rechter-commissaris is een door de rechtbank aangewezen rechter
5/D010-9
die toezicht houdt op het opsporingsonderzoek in strafzaken en de
behandeling ter terechtzitting voorbereidt. Hij zal aan de hand van het
reeds verzamelde materiaal besluiten of een gerechtelijk vooronder­zoek
moet worden ingesteld. Hij is niet verplicht om aan de vordering van
de officier van justitie ook inderdaad gevolg te geven.
Indien een gerechtelijk vooronderzoek is ingesteld, kan de rechter­commissaris
elke plaats betreden die hij nodig acht. Voor het betreden
van een woning tegen de wil van de bewoner heeft hij verlof van de
rechtbank nodig behalve in het geval van dringende noodzakelijkheid.
Hij kan uitlevering vragen van alle voorwerpen die kunnen dienen om de
waarheid aan het licht te brengen. Hij kan deze voonwerpen ook in
beslag nemen. Met verlof van de rechtbank-bij dringende noodzakelijk­heid
ook zonder verlof-kan hij tot huiszoeking overgaan. Hij kan voorts
getuigen dwingen voor hem te verschijnen en bij weigering om getuige­nis
af te leggen, laten gijzelen. Een verdachte kan hij in bewaring stellen
voor maximaal 12 dagen. Reeds verkregen bewijsmateriaal dat hij
onrechtmatig vergaard acht, kan hij uit het dossier venwijderen.
In geval van ontdekking op heterdaad of bij misdrijven waarvoor voorlo­pige
hechtenis mogelijk is kan de officier van justitie die een vordering tot
een gerechtelijk vooronderzoek heeft gedaan, bij dringende noodzake­lijkheid
in afwachting van het optreden van de rechter-commissaris zelf
tot huiszoeking en inbeslagneming overgaan. Bij afwezigheid van de
officier van justitie kan een hulp-officier van justitie zulks doen.
Indien de rechter-commissaris van oordeel is dat het gerechtelijk onder­zoek
is voltooid of dat tot voortzetting daarvan geen grond bestaat, sluit
hij het gerechtelijk vooronderzoek. De officier van justitie dient vervol­gens
te beslissen of tot verdere vervolging van de verdachte zal worden
overgegaan. In dat geval dient de officier van justitie de verdachte ten
slotte te dagvaarden voor de rechter. Daarmede begint de derde fase
van het strafrechtelijk onderzoek: het onderzoek ter terechtzitting. Doel
van dit onderzoek is vast te stellen onder meer aan de hand van het
verzamelde bewijsmateriaal of de verdachte het feit waarvan hij be­schuldigd
wordt heeft begaan en of hij strafbaar is. Deze fase van het
strafrechtelijk onderzoek eindigt met de uitspraak van de rechter.
5/Do 10-10
4. Controleonderzoek
Van het strafrechtelijk onderzoek moet worden onderscheiden het
controleonderzoek dat in een aantal bijzondere wetten is geregeld.
Laatstbedoeld onderzoek is niet gericht op de opsporing van strafbare
feiten in het algemeen maar beoogt uitsluitend een toezicht op de
naleving van deze bijzondere wetten. Bij een strafrechtelijk onderzoek
dient een redelijk vermoeden te bestaan dat een strafbaar feit is begaan,
bij een controleonderzoek wordt een strafbaar feit niet voorondersteld.
Indien bij een controleonderzoek blijkt dat wel een strafbaar feit heeft
plaats gevonden, dan wordt proces-verbaal opgemaakt en volgt een
afzonderlijk strafrechtelijk onderzoek.
Met controleonderzoek zijn alleen speciaal in de desbetreffende wetten
aangewezen ambtenaren belast aan wie aangepaste bevoegdheden
zijn toegekend. De justitiële autoriteiten houden zich niet met controle­onderzoek
bezig. Het omgekeerde is wel het geval. Controle-ambtena­ren
kunnen bij de wet met opsporingsbevoegdheid zijn belast, zodat zij
ook een strafrechtelijk onderzoek kunnen instellen. Het onderscheid
tussen controleonderzoek en strafrechtelijk onderzoek is van belang in
verband met de bevoegdheden van de daarbij betrokken ambtenaren.
In het navolgende wordt hierop nader ingegaan.
5. Fiscaal onderzoek
Het fiscaal onderzoek houdt verband met het toezicht op de naleving
van de belastingwetten door de belastingplichtigen en op de bestraffing
van overtreding van deze wetten. Het kan naar zijn aard kan worden
onderscheiden in fiscaal controleonderzoek en fiscaal opsporingson­derzoek.
Fiscaal controleonderzoek
Zoals aan het eind van de vorige paragraaf uiteengezet is het fiscaal
controleonderzoek geen strafrechtelijk onderzoek. Het heeft ten doel de
juistheid van gedane belastingaangiften te controleren. Dit onderzoek
heeft een routinekarakter.
Het wordt uitgevoerd door ambtenaren van de rijksbelastingdienst van
het Ministerie van Financiën. Hiertoe behoren ook de registeraccoun­tants
van de rijksaccountantsdienst.
In het kader van een fiscaal controleonderzoek bestaat voor de belas­tingplichtige
zelf een informatieplicht. Hij dient de van hem gevorderde
gegevens en inlichtingen te verstrekken en inzage te verlenen van
boeken en bescheiden.
5/Do 10-11
Ter vaststelling van de feiten die invloed kunnen uitoefenen op de
heffing van belasting van derden, kan ook bij degenen die een bedrijf of
een vrij beroep uitoefenen een fiscaal controleonderzoek worden inge­steld
doch alleen in de op dat bedrijf of beroep betrekking hebbende
boeken en bescheiden.(art. 49 AWR).
De bevoegdheden van de belastingambtenaar bij een fiscaal controle­onderzoek
zijn beperkt. Bij weigering om inlichtingen te verstrekken of
inzage te verlenen staan de belastingambtenaar geen mogelijkheden
open om alsnog deze inlichtingen of inzage te verkrijgen. Wel is de
weigering een op zichzelf strafbaar feit (niet voldoen aan een ambtelijk
bevel, art. 184 Sr). Hiervan kan de controlerende belastingambtenaar
zelf proces-verbaal opmaken omdat hem ten aanzien van dit delict
speciaal opsporingsbevoegdheid is toegekend (art. 88, lid 1 b, AWR).
Fiscaal opsporingsonderzoel<
Van een fiscaal opsporingsonderzoek is sprake wanneer een redelijk
vermoeden is gerezen dat door een belastingplichtige een fiscaal delict
is gepleegd, bijvoorbeeld dat een onjuiste of onvolledige aangifte is
gedaan. Het opsporingsonderzoek heeft ten doel het bewijs daarvan te
vinden.
Indien in de loop van een controleonderzoek het vermoeden rijst dat een
fiscaal delict heeft plaatsgevonden kan het controleonderzoek over­gaan
in een opsporingsonderzoek. Deze sfeerovergang zal aan de
verdachte belastingplichtige uitdrukkelijk moeten worden meegedeeld
omdat de rechtspositie van een verdachte anders is dan die van een
gecontroleerde belastingplichtige.
In de praktijk zal de belastingambtenaar die bij zijn controleonderzoek
op een mogelijk fiscaal delict stuit, dit melden aan zijn chef, die dan kan
besluiten door een andere ambtenaar een nader (opsporings-)onder-zoek
te doen instellen.
Indien voldoende vermoeden van het plegen van een strafbaar feit
bestaat kan uiteraard ook onmiddellijk een opsporingsonderzoek wor­den
ingesteld. Het is niet nodig dat elk fiscaal opsporingsonderzoek
wordt voorafgegaan door een controleonderzoek.
Behalve door gewone opsporingsambtenaren (recherche, officier van
justitie) kan het fiscale opsporingsonderzoek eveneens worden uitge­voerd
door de ambtenaren van de rijksbelastingdienst. Dit laatste is de
praktijk. Aan hen is namelijk bijzondere, versterkte opsporingsbevoegd­heid
toegekend ter zake van in de Algemene wet inzake rijksbelastingen
5/Do 10-12
(AWR) strafbaar gestelde feiten. In veel gevallen zal het opsporingson­derzoek
plaatsvinden door ambtenaren van de afdeling fiscale recher­che
van de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst. Deze ambtena­ren
hebben behalve bijzondere opsporingsbevoegdheid ter zake van
fiscale delicten ook als onbezoldigde ambtenaren bij het Korps Rijkspo­litie
een algemene opsporingsbevoegdheid, d.w.z. ter zake van uit het
gewone strafrecht voortvloeiende strafbare feiten. In veel gevallen zal
een fiscaal delict gepaard gaan met een commuun delict, bijvoorbeeld
valsheid in geschrifte. Enkele Inspecteurs van 's-Rijksbelastingen bij de
afdeling fiscale recherche van de FIOD zijn tevens hulp-officier van
justitie, hetgeen hun nog weer bepaalde extra bevoegdheden geeft.
In het kader van een fiscaal opsporingsonderzoek is de verdachte
belastingplichtige niet verplicht tot het beantwoorden van vragen en het
verstrekken van gegevens en inlichtingen. Evenmin behoeft hij inzage
te verlenen van boeken en bescheiden. In een dergelijk geval zal met
inachtneming van de daarvoor gestelde regels van bijzondere dwang­middelen
(huiszoeking, inbeslagneming) gebruik moeten worden ge­maakt.
Zie hierna.
Een fiscaal opsporingsonderzoek kan zich ook uitstrekken tot boeken
en bescheiden die betrekking hebben op de beroeps- of bedrijfsuitoefe­ning
van derden (bijvoorbeeld de dossiers van de openbaar accoun­tant).
Deze derden zijn verplicht inzage van boeken en bescheiden te
verlenen. Indien inzage wordt geweigerd kunnen de opsporingsambte­naren
uitlevering eisen en tot inbeslagneming overgaan. Zie verder
paragraaf 6.
Niet alle fiscale opsporingsonderzoeken leiden tot een onderzoek ter
terechtzitting. Het bestuur van 's-Rijksbelastingen is bevoegd met de
verdachte van een belastingdelict een schikking te treffen ter voorko­ming
van verdere strafvervolging.
Als het bestuur van 's-Rijksbelastingen echter strafvervolging wenselijk
acht stelt het de officier van justitie daarvan in kennis. Deze kan dan
beslissen al of niet tot vervolging over te gaan. Deze bevoegdheid heeft
de officier van justitie, ongeacht de opvatting van de belastingautoritei­ten,
altijd indien in de loop van het onderzoek inverzekeringstelling of
voorlopige hechtenis van de verdachte heeft plaatsgevonden of een
woning tegen de wil van de bewoner is binnengetreden.
Los van het bovenstaande staat de bevoegdheid van de officier van
justitie om tot vervolging te besluiten van strafbare feiten welke eventu­eel
samen met het belastingdelict hebben plaatsgevonden, zoals vals­heid
in geschrifte.
5/Do 10-13
6. Het fiscaal onderzoek bij een openbaar accountant ais derde-betrokkene
Een fiscaal controle- of opsporingsonderzoek waarin de openbaar
accountant als derde wordt betrokken, kan zich richten
- op de zaken van een cliënt van de openbaar accountant;
- op de zaken van een derde, met wie een cliënt van de openbaar
accountant relaties heeft of heeft gehad.
In de meeste gevallen vindt het belastingonderzoek bij de betrokken
cliënt zelf plaats. Daartoe is het echter noodzakelijk dat de cliënt over
alle gegevens beschikt om de belastingdienst te kunnen informeren.
Deze dienst moet bovendien overtuigd zijn dat de cliënt over alle nodige
gegevens beschikt.
Aanbeveling De openbaar accountant dient ervoor zorg te dragen dat
alle gegevens waarover hij beschikt die voor de belasting­heffing
van de cliënt van betekenis kunnen zijn, aan de
cliënt worden verstrekt. Alle originele bescheiden moet
de cliënt zelf bewaren. De openbaar accountant dient,
voor zover al nodig, slechts kopieën daarvan in zijn
dossier te hebben.
De mogelijkheid bestaat dat de cliënt aan de openbaar accountant
vraagt om de belastingdienst nader te informeren.
Aanbeveling Voor zover het om schriftelijke informatie gaat dient de
openbaar accountant deze aan zijn cliënt te verstrekken,
die deze op zijn beurt aan de belastingdienst kan geven.
Mondelinge informatie dient de openbaar accountant
alleen in het bijzijn van de cliënt te geven.
Ook is het mogelijk dat de openbaar accountant door zijn cliënt is
gemachtigd om namens hem aangifte te doen. In zo'n geval zal de
belastingdienst zich rechtstreeks tot de openbaar accountant wenden.
Het aspect van de geheimhoudingsplicht speelt dan geen rol. De
belastingplichtige heeft geen geheimhoudingsrecht tegenover de be­lastingdienst.
De gemachtigde, die de belastingplichtige vertegenwoor­digt,
kan dit recht dan evenmin uitoefenen. De gemachtigde kan in een
bijzonder moeilijke positie komen als de belastingplichtige als verdach­te
van een strafbaar feit wordt aangemerkt.
Aanbeveling De openbaar accountant doet er verstandig aan niet als
gemachtigde voor een cliënt een belastingaangifte te
5/Do 10-14
doen, omdat hij met name de volledigheid van deze
aangifte nooit helemaal zeker zal kunnen vaststellen. Als
de aangifte achteraf zou blijken niet juist te zijn geweest,
loopt hij de kans zelf van een strafbaar feit te worden
verdacht.
Ten slotte bestaat de mogelijkheid dat de belastingdienst zich onmiddel­lijk
rechtstreeks tot de openbaar accountant wendt omdat men venwacht
daar goed geordend de bescheiden aan te treffen die men wil raadple­gen.
Zoals gezegd zou deze situatie uitzondering moeten zijn omdat de
belastingdienst alle relevante gegevens bij de cliënt zelf zou moeten
kunnen vinden.
De belastingambtenaar die in verband met de belastingheffing van
derden een onderzoek komt instellen bij een openbaar accountant zal in
het algemeen zijn komst schriftelijk of telefonisch aankondigen. Een
onaangekondigd bezoek zal alleen plaatsvinden in het kader van een
opsporingsonderzoek naar mogelijk gepleegde strafbare feiten, waarbij
het verrassingselement een rol speelt.
De belastingambtenaar heeft in het kader van een opsporingsonder­zoek
op grond van art. 83 AWR te allen tijde toegang tot alle plaatsen,
waarvan naar zijn redelijk oordeel de betreding voor de vervulling van
zijn taak nodig is. De toegang kan hem niet worden geweigerd. Zo nodig
kan hij de politie inschakelen. Het binnentreden in een woning tegen de
wil van de bewoner is met bijzondere waarborgen omkleed. Krachtens
artikel 12 van de Grondwet zijn voorafgaande legitimatie en mededeling
van het doel van het binnentreden vereist. Aan de bewoner wordt een
schriftelijk verslag van het binnentreden verstrekt. De belastingambte­naar
die tegen de wil van de bewoner een woning binnentreedt, moet
vergezeld zijn van een commissaris van politie of de burgemeester van
de gemeente of voorzien zijn van een algemene of bijzondere last van de
procureur-generaal bij het gerechtshof of van de officier van justitie of
van een bijzondere last van een hulp-officier van justitie.
Voor het binnentreden in een kantoorgebouw tegen de wil van de
openbaar accountant gelden deze regels niet. De belastingambtenaar
is bij een opsporingsonderzoek daartoe zonder verdere formaliteiten
bevoegd.
In het kader van een controleonderzoek is de belastingambtenaar niet
bevoegd om tegen de wil van de openbaar accountant diens woning of
kantoorgebouw te betreden. Er is echter geen enkel redelijk belang mee
gemoeid om hem de toegang te weigeren.
De belastingambtenaar kan een registeraccountant zijn die als rijksac-countant
belast is met het onderzoek. Voor de rechten en verplichtingen
5/Do 10-15
van de belastingambtenaar en voor de door de openbaar accountant
tegenover de belastingambtenaar te volgen gedragslijn maakt dit geen
verschil. Daarom wordt verder uitsluitend van de belastingambtenaar
gesproken.
De geheimhoudingsplicht die op de openbaar accountant rust, brengt
mee dat deze de nodige zorg moet betrachten dat alleen daartoe
bevoegde personen kennisnemen van onder hem berustende vertrou­welijke
gegevens van derden. In dat kader past een formele opstelling
van de openbaar accountant. De belastingambtenaar zal daarvoor
begrip hebben.
Aanbeveling De openbaar accountant dient de belastingambtenaar
die zich - al dan niet na voorafgaande aankondiging - te
zijnen kantore vervoegt voor een onderzoek van de op
zijn beroep betrekking hebbende boeken en bescheiden
in verband met de belastingheffing van derden om een
bewijs te vragen, waaruit blijkt dat hij bevoegd is tot het
instellen van zodanig onderzoek. Indien de belasting­ambtenaar
dit bewijs kan tonen, dient hij toegelaten te
worden. Indien de belastingambtenaar dit niet reeds eige­ner
beweging heeft meegedeeld dient de openbaar ac­countant
te vragen of het een controleonderzoek dan wel
een opsporingsonderzoek betreft.
Aanbeveling De openbaar accountant dient vervolgens te vragen wel­ke
cliënt het onderzoek betreft en of deze weet dat bij de
accountant een onderzoek wordt ingesteld.
De belastingambtenaar hoeft de naam van de cliënt niet te noemen.
Wanneer hij bezig is met een gewone belastingcontrole zal hij in het
algemeen wel zeggen om welke cliënt het gaat maar in het kader van
een opsporingsonderzoek naar overtreding van belastingwetten wil hij
de naam misschien niet noemen om te voorkomen dat de cliënt of een
derde die van een strafbaar feit wordt verdacht op een of andere wijze
wordt gewaarschuwd.
Aanbeveling Indien de naam van de desbetreffende cliënt bekend is en
deze niet weet dat een onderzoek wordt ingesteld, dient
de openbaar accountant deze cliënt op de hoogte te
stellen van het feit dat de belastingdienst een onderzoek
instelt.
De belastingambtenaar zal in het algemeen geen bezwaar maken dat
5/Do 10-16
de openbaar accountant contact opneemt met de cliënt. Hij heeft geen
wettelijke middelen om dit te verhinderen. Als hij wil voorkomen dat de
cliënt op de hoogte wordt gesteld, zal hij de naam van de cliënt niet
noemen.
Aanbeveling In het contact met de cliënt kan de openbaar accountant
duidelijk maken dat hij op grond van art. 49 AWR verplicht
is inzage te geven van zijn dossiers.
Indien de belastingambtenaar de naam van de cliënt niet wil noemen, is
hij gerechtigd verschillende dossiers waaronder het dossier van de
betrokken cliënt, tegelijkertijd ter inzage op te vragen, bij voorbeeld aan
de hand van een cliëntenlijst, die hij zich eerst heeft laten voorleggen. De
openbaar accountant kan hiertegen geen bezwaar maken. De belas­tingambtenaar
zal van deze methode alleen gebruik maken wanneer hij
bezig is met een opsporingsonderzoek, terwijl de cliënt nog niet weet dat
er verdenking van het plegen van een fiscaal delict bestaat te zijnen
aanzien of ten aanzien van een derde waarmee de cliënt een relatie
heeft of heeft gehad en de belastingambtenaar wil voorkomen dat
betrokkene in dit stadium van het onderzoek op een of andere wijze
wordt geïnformeerd.
Aanbeveling De accountant dient vervolgens te vragen welke stukken
de belastingambtenaar wil inzien.
Hij kan bij voorbeeld de inhoudsopgave van het dossier
van de cliënt met de belastingambtenaar doornemen en
deze kan aangeven wat hij wenst.
De belastingambtenaar is op grond van artikel 49, lid 1, AWR gerechtigd
tot inzage van alle boeken en bescheiden van de openbaar accountant
die deze in de uitoefening van zijn beroep gebruikt of onder zich heeft en
waarvan de kennisneming van belang kan zijn voor de vaststelling van
feiten welke invloed kunnen uitoefenen op de heffing van belasting van
derden. Dit is een zeer ruime omschrijving. In principe vallen alle
schriftelijke stukken onder het begrip boeken en bescheiden, dus ook de
eigen administratie van de accountant, stukken van cliënten die hij in het
kader van administratieve dienstverlening onder zich heeft, pure contro­ledossiers
en dossiers met correspondentie en adviezen.
De inzage van schriftelijke stukken zal in het algemeen op het kantoor
van de openbaar accountant plaatsvinden. Dit is echter niet noodzake­lijk.
Als bij voorbeeld bepaalde stukken tijdelijk niet aanwezig zijn (in
gebruik) kan de belastingambtenaar verlangen dat die stukken op zijn
bureau worden gebracht zodat hij daar inzage kan nemen.
5/Do 10-17
De openbaar accountant heeft géén bevoegdheid om de inzage van
boeken en bescheiden te weigeren.*) Dat recht komt slechts toe aan
enkele in artikel 53 AWR met name genoemde categorieën beroepsbe­oefenaren
(geestelijken, notarissen, advocaten, artsen en apothekers).
Accountants vallen niet onder genoemd artikel. Zie ook biz. 9/10.
Uit de geschiedenis van de totstandkoming van de Algemene Wet
inzake Rijksbelastingen blijkt dat door de belastingdienst geen inzage
behoort te worden gevraagd van door accountants en belastingconsu­lenten
aan cliënten gegeven adviezen en van met cliënten gevoerde
correspondentie. In de Wet tot vervanging van het fiscaal noodrecht,
welke aan de AWR voorafging, was een bepaling opgenomen dat
inzage van adviezen en correspondentie niet kon worden gevraagd
omdat hieruit geen feiten die voor de vaststelling van de belastingheffing
van derden van belang zijn, kunnen worden afgeleid. Deze bepaling is
thans nog slechts impliciet in artikel 49 AWR terug te vinden. Meer
expliciet is zij nu vastgelegd in de door het Ministerie van Financiën
opgestelde 'Leidraad' inzake de Algemene wet inzake rijksbelastingen.
De belastingambtenaar zal derhalve geen inzage nemen in dossiers,
die adviezen en correspondentie bevatten die niet van belang zijn voor
de vaststelling van feiten, die invloed kunnen uitoefenen op de belas­tingheffing
van derden.
Als de openbaar accountant evenwel geen gescheiden dossiers aan­houdt,
althans als niet van buitenaf kenbaar is wat de inhoud van een
dossier is, zal het moeilijk zijn de belastingambtenaar ervan te overtui­gen
dat het dossier uitsluitend adviezen en correspondentie bevat. Dan
zal de belastingambtenaar dit in laatste instantie zelf willen vaststellen.
De cliënt zou er onder omstandigheden de openbaar accountant die
adviezen en correspondentie niet in aparte dossiers heeft opgeborgen,
een venwijt van kunnen maken dat hij onvoldoende zorgvuldigheid heeft
betracht met betrekking tot de geheimhouding van die vertrouwelijke
gegevens, welke voor de vaststelling van de feiten met betrekking tot de
belastingheffing van de cliënt niet van betekenis zijn.
*) Het niet voldoen aan de verplichting tot het ter inzage verstrekken van boeken en
bescheiden is een zelfstandig strafbaar feit waarop een geldboete van maximaal
ƒ 5000 staat.
De belastingambtenaar die bezig is met een controleonderzoek staan geen verdere
middelen ten dienste om alsnog inzage te verkrijgen van de stukken. Eventueel kan hij
proces-verbaal opmaken ter zake van overtreding van art. 184 Sr: het niet voldoen aan
een ambtelijk bevel. Hij bezit ter zake van deze overtreding opsporingsbevoegdheid. In
het uiterste geval kan hij de verdachte aanhouden en naar een politiebureau geleiden.
Een weigering tot het verlenen van inzage zal snel leiden tot de verdenking dat een
strafbaar feit heeft plaatsgevonden. Dan zal een opsporingsonderzoek worden inge­steld
in het kader waarvan de belastingambtenaar wel middelen ten dienste staan om
kennis te nemen van de stukken.
5/Do 10-18
Aanbeveling De openbaar accountant dient afschriften van aan de
cliënt gezonden adviezen en van met de cliënt hierover
gevoerde correspondentie op te bergen in aparte dos­siers,
welke geen andere stukken mogen bevatten en
welke aan de buitenzijde duidelijk gekenmerkt zijn als te
bevatten uitsluitend adviezen en correspondentie.
In dit verband is voorts van belang dat de openbaar accountant in het
kader van een fiscaal controle- of opsporingsonderzoek door een
belastingambtenaar niet verplicht is om inlichtingen te geven en vragen
te beantwoorden.
Aanbeveling Ten einde het onderzoek door de belastingambtenaar zo
vlot mogelijk te doen verlopen, verdient het aanbeveling
dat de openbaar accountant desgevraagd een techni­sche
toelichting geeft op de voorliggende stukken.
Zijn geheimhoudingsplicht belet hem echter uit eigen
beweging vertrouwelijke informatie te verstrekken.
De belastingambtenaar is gerechtigd afschriften en uittreksels te maken
van de door hem geraadpleegde stukken (artikel 50, lid 2, AWR).
De belastingambtenaar mag geen dossiers of stukken daaruit meene­men
tenzij met toestemming van de accountant of na formele inbeslag­neming.
Inbeslagneming in het kader van een fiscaal controleonder­zoek
is niet mogelijk. Van inbeslagneming kan alleen sprake zijn bij een
strafrechtelijk onderzoek. Zie ook de paragrafen 7 en 8.
Als de openbaar accountant toestemming geeft tot het meenemen van
stukken vervalt de mogelijkheid om beklag te doen tegen onrechtmatige
inbeslagneming. Ook het onder protest afstaan van stukken wordt
beschouwd als het geven van toestemming waartegen later niet meer
kan worden opgekomen.
Aanbeveling De openbaar accountant dient nimmer toestemming te
geven tot het meenemen van vertrouwelijke stukken door
de belastingambtenaar. Dit zou in strijd zijn met de alge­mene
geheimhoudingsplicht van de openbaar accoun­tant,
zelfs als de specifieke geheimhoudingsplicht door
de cliënt zou zijn opgeheven.
Hier past een formele opstelling van de openbaar accoun­tant:
alleen na inbeslagneming kunnen stukken worden
meegenomen.
5/Do 10-19
7. Uitlevering en inbeslagneming
De belastingambtenaar die bezig is met een fiscaal opsporingsonder­zoek,
is krachtens art. 81 AWR bevoegd tot inbeslagneming over te
gaan. Van een opsporingsonderzoek is sprake indien bij de belasting­ambtenaar
een redelijk vermoeden bestaat dat belastingwetten zijn
overtreden, d.w.z. dat een strafbaar feit heeft plaatsgevonden.
Vatbaar voor inbeslagneming zijn alle voonwerpen die kunnen dienen
om de waarheid aan het licht te brengen. In het kader van overtreding
van belastingwetten moet bij voonwerpen met name worden gedacht
aan boeken en bescheiden.
In beslag kunnen alleen worden genomen die voonwerpen waarop de
belastingambtenaar letterlijk de hand kan leggen. Voonwerpen die
opgeborgen zijn kan hij niet in beslag nemen. Hij kan echter wel, als hij de
voorwerpen kan identificeren, op grond van art. 81 AWR hun uitlevering
bevelen.*) De accountant moet als hij het voonwerp bezit, dat uitleveren.
Vervolgens zal de belastingambtenaar tot inbeslagneming kunnen
overgaan.
De belastingambtenaar kan niet op zoek gaan naar deze voonwerpen,
hij kan geen opdracht geven tot het openmaken van bureauladen en
kasten: hij heeft géén recht tot huiszoeking.
Het niet voldoen aan een bevel tot uitlevering heeft weinig zin omdat in
zo'n geval ongetwijfeld door de alsdan ingeschakelde rechter-commis­saris,
respectievelijk - bij dringende noodzakelijkheid - officier van
justitie of hulp-officier van justitie, tot huiszoeking zal worden besloten
waarbij de voorwerpen, waarvan uitlevering wordt geweigerd, alsnog
gevonden en in beslag genomen zullen worden. Zie ook hierna.
Aanbeveling De openbaar accountant aan wie door een belastingamb­tenaar
in het kader van een fiscaal opsporingsonderzoek
wordt gevraagd of hij bepaalde stukken in zijn bezit, c.q.
onder zich heeft, dient deze vraag naar waarheid te
beantwoorden.
Als de openbaar accountant heeft verklaard de stukken
wel te bezitten, c.q. onder zich te hebben en de belasting­ambtenaar
vervolgens beveelt deze aan hem uit te leve­ren,
dient de openbaar accountant aan een dergelijk
bevel te voldoen.
*) Het niet voldoen aan een bevel tot uitlevering is een strafbaar feit (niet voldoen aan een
ambtelijk bevel). Krachtens artikel 184 Sr is dit strafbaar met gevangenisstraf van ten
hoogste 3 maanden of geldboete van ten hoogste ƒ 1200.
De belastingambtenaar heeft krachtens art. 88, lid 1 b, AWR opsporingsbevoegdheid
ter zake van dit strafbare feit. Dit betekent dat hij bevoegd is de verdachte, i.e. de
openbaar accountant, aan te houden en mee te nemen voor verhoor naar het
politiebureau.
5/Do 10-20
De openbaar accountant dient de belastingambtenaar
duidelijk te doen verklaren dat het een beveliot uitlevering
betreft en geen verzoek tot uitlevering. Aan dit laatste
behoeft namelijk geen gevolg te worden gegeven. Ook
hier past een formele opstelling van de openbaar accoun­tant.
Indien een belastingambtenaar tot inbeslagneming over­gaat
dient de openbaar accountant te vragen dat daarvan
een proces-verbaal wordt opgemaakt waarvan hij een
afschrift ontvangt. De belastingambtenaar is hiertoe ech­ter
niet verplicht.
De openbaar accountant dient toestemming te vragen
kopieën te mogen maken van de in beslag genomen
stukken, indien de voortgang van zijn werkzaamheden
als gevolg van de inbeslagneming zou worden belem­merd.
De belastingambtenaar hoeft deze toestemming
niet te geven maar zal dit in alle redelijkheid niet weigeren.
De belastingambtenaar die geen algemene opsporingsbevoegdheid
bezit en die bij zijn onderzoek andere strafbare feiten vermoedt, respec­tievelijk
constateert, dan overtreding van belastingwetten, zoals bij
voorbeeld valsheid in geschrifte, oplichting of verduistering, heeft ter
zake géén opsporingsbevoegdheid. Voonwerpen die hebben gediend
om het strafbare feit te begaan kan hij niet in beslag nemen. Wèl heeft hij
op grond van art. 162 Sv de plicht langs de hiëarchische weg aangifte te
doen van het door hem vermoede, resp. geconstateerde strafbare feit bij
de officier van justitie in wiens rechtsgebied het (vermeende) strafbare
feit is begaan. Deze zal vervolgens beslissen of hij ter zake een
opsporingsonderzoek zal instellen.
Indien een gerechtelijk vooronderzoek is ingesteld tegen de cliënt van
een openbaar accountant kan de rechter-commissaris bevelen bepaal­de
voorwerpen, onder meer boeken en bescheiden, aan hem ter
inbeslagneming uit te leveren of op de griffie van de rechtbank te
brengen. Zodanig bevel wordt mondeling of schriftelijk gegeven (art.
105 Sv).
Personen met een verschoningsrecht kunnen het bevel weigeren.
Aangezien de openbaar accountant in de controlerende functie zich niet
op een verschoningsrecht kan beroepen (zie paragraaf 2, geheimhou­ding)
is hij verplicht aan het bevel gevolg te geven (art. 106, lid 1, Sv).
Met betrekking tot de uit te leveren boeken en bescheiden is vereist dat
deze van de verdachte afkomstig of voor hem bestemd zijn, aan hem
toebehoren dan wel het voorwerp van het strafbare feit uitmaken of tot
het begaan daarvan hebben gediend (art. 107 Sv).
5/Do 10-21
Aanbeveling Indien het bevel tot uitlevering door de rechter-commissa­ris
mondeling wordt gegeven dient de openbaar accoun­tant
hem om een schriftelijke bevestiging te vragen. De
rechter-commissaris is echter niet verplicht dit verzoek in
te willigen.
Indien de rechter-commissaris de uitgeleverde stukken
vervolgens in beslag neemt, dient de openbaar accoun­tant
om een bewijs van ontvangst te vragen. Op grond van
artikel 116 Sv zal aan dit verzoek zoveel mogelijk worden
voldaan. Eventueel kan de openbaar accountant voor
zichzelf een lijst opstellen van de in beslag genomen
stukken en deze door de rechter-commissaris laten
tekenen.
Indien de voortgang van de werkzaamheden van de
openbaar accountant door de uitlevering en de inbeslag­neming
van de stukken zou worden belemmerd, kan hij op
grond van artikel 108 Sv aan de rechter-commissaris om
afschrift van de in beslag genomen stukken verzoeken.
Hij kan ook vragen om voordat de in beslag genomen
stukken uit zijn kantoor gebracht worden daarvan kopi­eën
te mogen maken, indien dit niet te veel tijd in beslag
neemt. De rechter-commissaris is niet verplicht aan het
verzoek te voldoen.
Van de uitleveringsprocedure kan worden gebruik gemaakt om huis­zoeking
te voorkomen. Zie hierna paragraaf 8.
8. Huiszoeking en inbeslagneming
Huiszoeking kan alleen plaatsvinden in het kader van een gerechtelijk
vooronderzoek naar een vermoed of geconstateerd strafbaar feit.
Huiszoeking heeft ten doel om voorwerpen te vinden die tot bewijs
omtrent het strafbare feit kunnen dienen. Huiszoeking kan overal plaats
vinden, zowel bij de verdachte zelf als bij een derde. Zo kan dus ook
huiszoeking geschieden in het kantoor of in het woonhuis van de
openbaar accountant.
Voor huiszoeking is het noodzakelijk om een kantoor of woonhuis
binnen te treden. Het binnentreden in een woonhuis tegen de wil van de
bewoner is zoals eerder vermeld (zie paragraaf 6) met bijzondere
waarborgen omkleed.
5/Do 10-22
De openbaar accountant dient op grond van zijn geheimhoudingsplicht
geen toestemming te geven voor het binnentreden in zijn kantoor of
woonhuis, doch zal - indien aan de wettelijke vereisten is voldaan - dit
wel moeten gedogen.
Huiszoeking geschiedt door de rechter-commissaris in tegenwoordig­heid
van de officier van justitie. De rechter-commissaris kan zich doen
vervangen door de kantonrechter en de officier van justitie door een
hulp-officier van justitie (art. 112 Sv). Voor huiszoeking is verlof van de
rechtbank nodig. In geval van dringende noodzakelijkheid kan de
rechter-commissaris echter zonder verlof tot huiszoeking overgaan (art.
111 Sv). Bij ontdekking op heterdaad of van een misdrijf waarvoor
voorlopige hechtenis is toegelaten (bij voorbeeld oplichting, verduiste­ring,
valsheid in geschrifte) kan ook de officier van justitie, mits hij om een
gerechtelijk vooronderzoek heeft gevraagd, in afwachting van het optre­den
van de rechter-commissaris, bij dringende noodzakelijkheid huis­zoeking
doen. Als het optreden van de officier van justitie niet kan
worden afgewacht, mag ook een hulp-officier van justitie huiszoeking
doen (art. 97 Sv). In dit verband krijgt het feit betekenis dat sommige
hogere ambtenaren van de FIOD tevens hulp-officier van justitie zijn.
De rechter-commissaris kan zich door andere door hem aangewezen
personen doen vergezellen. In geval het strafbare feit (mede) een
belastingdelict betreft kunnen belastingambtenaren of speciale FIOD-ambtenaren
hiertoe behoren. Voorts zullen een aantal gewone politie­ambtenaren,
die de feitelijke huiszoeking moeten verrichten, aanwezig
zijn. Hieruit volgt dat voor een normale huiszoeking toch al gauw een
groot aantal ambtenaren van de kant van de justitiële autoriteiten
aanwezig zal zijn.
In veel gevallen vindt huiszoeking bij verrassing plaats. De rechter­commissaris
wil daarmede voorkomen dat eventueel belastend bewijs­materiaal
van het strafbare feit verdwijnt, respectievelijk dat een niet
aanwezige verdachte wordt gewaarschuwd zodat deze alsnog gele­genheid
krijgt om sporen uit te wissen. Dit noopt dan tot het inzetten van
een groot aantal politieambtenaren zodat deze zo snel mogelijk alle
bedrijfs- en kantoorruimten kunnen bezetten en toezicht kunnen hou­den
op het aanwezige personeel. De rechter-commissaris kan bevelen
dat het personeel zich verzamelt op een centrale plaats die het tot na
afloop van de huiszoeking niet zonder toestemming mag verlaten (art.
125 Sv).
Aanbeveling In geval de rechter-commissaris of diens plaatsvervanger
zich bij de openbare accountant vervoegt met de mede­deling
dat hij huiszoeking gaat doen, dient de accountant
5/Do 10-23
hem te vragen het bevel van de rechtbank te tonen.
In geval huiszoeking zonder verlof van de rechtbank
plaatsvindt dient hij de rechter-commissaris, respectieve­lijk
de (hulp)officier van justitie, te vragen of sprake is van
een dringende noodzakelijkheid voor de huiszoeking. Dit
laatste is meer een vraag voor de goede orde want een
ontkennend antwoord valt niet te verwachten.
Indien mogelijk dient de openbare accountant contact op
te nemen met zijn advocaat.
Bij een huiszoeking die met verlof van de rechtbank plaatsvindt zal de
huiszoeking zich niet uitstrekken tot brieven en andere geschriften die
niet het voonwerp van het strafbare feit uitmaken, tenzij de rechtbank
uitdrukkelijk anders heeft bepaald (art. 113 Sv). M.a.w. dossiers van
andere cliënten worden, tenzij de rechtbank anders heeft bepaald, niet
onderzocht en niet in beslag genomen.
Dit zal anders kunnen zijn in het geval de huiszoeking zonder verlof van
de rechtbank vanwege dringende noodzakelijkheid plaatsvindt. Als bij
voorbeeld de tijd ontbreekt om alles rustig ten kantore van de accountant
uit te zoeken, kunnen ook stukken, waarvan pas achteraf wordt vastge­steld
dat ze niets met de zaak te maken hebben te voorschijn worden
gehaald en in beslag worden genomen.
Aanbeveling De openbaar accountant dient de rechter-commissaris te
vragen op welke stukken de huiszoeking zich richt. Ten
einde te voorkomen dat dossiers worden onderzocht en in
beslag genomen, die niets met de zaak te maken hebben,
verdient het aanbeveling dat de openbaar accountant
medewerking verleent bij het lokaliseren van de stukken,
waarnaar de rechter-commissaris op zoek is.
De openbaar accountant kan de rechter-commissaris
vervolgens voorstellen een bevel tot uitlevering ter inbe­slagneming
van deze stukken te geven (zie hiervoor
paragraaf 7, uitlevering). Aan een formele huiszoeking
heeft de rechter-commissaris dan waarschijnlijk geen
behoefte meer.
Wil de rechter-commissaris de huiszoeking toch doorzet­ten,
dan dient de openbaar accountant te volstaan met de
plaats aan te geven waar de stukken zich bevinden en
eventuele sleutels op een voor de rechter-commissaris
kenbare plaats neer te leggen.
De formele huiszoeking die dan plaatsvindt, kan daardoor
in zijn gevolgen beperkt blijven.
5/Do 10-24
9. Verhoor van de openbaar accountant als getuige
In het kader van een strafrechtelijk onderzoek is iedere opsporingsamb­tenaar,
officier van justitie of hulp-officier van justitie bevoegd om de
openbaar accountant informeel te horen. Deze is echter niet verplicht op
de hem gestelde vragen te antwoorden, noch behoeft hij aan de
uitnodiging voor een gesprek gevolg te geven.
De rechter-commissaris echter kan in het kader van een gerechtelijk
vooronderzoek de openbaar accountant als getuige oproepen. Als de
getuige aan de oproeping geen gevolg geeft, kan hij hem dagvaarden
(art. 210 Sv). Bij een weigering om te verschijnen kan hij bevelen dat de
onwillige getuige door de politie wordt opgehaald en naar de plaats van
verhoor wordt gebracht (art. 213 Sv).
Tegenover de rechter-commissaris is de openbaar accountant verplicht
tot spreken. Weliswaar kent art. 218 Sv de mogelijkheid dat zij die uit
hoofde van stand, beroep of ambt tot geheimhouding verplicht zijn, zich
van het afleggen van getuigenis kunnen verschonen, doch zoals eerder
gezegd heeft een openbaar accountant in de controlerende functie
geen verschoningsrecht in strafzaken.
Indien een getuige, ondanks zijn verplichting tot spreken, weigert om
getuigenis af te leggen of om op bepaalde vragen te antwoorden, stelt hij
zich bloot aan gijzeling (art. 221 Sv).
Het bovenstaande geldt op overeenkomstige wijze indien de openbaar
accountant wordt opgeroepen om ter terechtzitting als getuige te ver­schijnen.
Het onderscheid tussen een getuigenverhoor bij de rechter­commissaris
en het getuigenverhoor ter terechtzitting is dat in het eerste
geval geen eed of belofte behoeft te worden afgelegd tenzij de rechter­commissaris
van mening is dat de getuige later niet ter terechtzitting zal
kunnen verschijnen. De getuige moet echter wel verklaren de waarheid
en niets dan de waarheid te zullen zeggen (art. 215 Sv). Het staat de
rechter overigens vrij om aan een niet onder ede of belofte afgelegde
verklaring dezelfde bewijskracht toe te kennen als aan een wel beëdig­de
verklaring. Hetzelfde geldt met betrekking tot mededelingen die
vrijwillig aan een opsporingsambtenaar of aan de (hulp)officier van
justitie zijn gedaan.
Aanbeveling De openbaar accountant die wordt gehoord door een
opsporingsambtenaar, officier van justitie of hulp-officier
van justitie dient aan deze uiteen te zetten dat hij onder­worpen
is aan geheimhoudingsplicht, zolang voor hem
geen wettelijke plicht tot spreken bestaat. Dit betekent dat
hij op gestelde vragen slechts antwoord kan geven voor
5/Do 10-25
zover dit duidelijk niet in strijd met zijn geheimhoudings­plicht
is. Als hij meent dat de kans bestaat dat het ant­woord
op een hem gestelde vraag onder zijn geheimhou­dingsplicht
valt, moet hij zwijgen. In twijfelgevallen moet
hij eveneens zwijgen. Hij moet hierover geen discussie
aangaan met de opsporingsambtenaar of officier van
justitie. Hij moet erop wijzen dat de rechter-commissaris
respectievelijk de rechtbank hem als getuige kan horen
en dat hij alleen in dat geval verplicht is tot spreken.
Het behoort niet tot de verplichtingen van de openbaar
accountant om ongevraagd, uit eigen beweging informa­tie
te verschaffen.
De openbaar accountant zal derhalve in het algemeen
slechts een technische toelichting kunnen geven op hem
voorgelegde stukken.
Aanbeveling Indien de openbaar accountant wordt opgeroepen om
voor de rechter-commissaris te verschijnen als getuige,
moet hij aan die oproeping voldoen. Indien de datum hem
niet schikt, dient hij een afspraak te maken voor een
andere datum. Hij moet het er niet op laten aankomen dat
hij formeel gedagvaard wordt om als getuige te ver­schijnen.
Tegenover de rechter-commissaris dient de openbaar
accountant op alle hem gestelde vragen antwoord te
geven. Indien de openbaar accountant daarbij hem ver­trouwelijk
ter kennis gekomen informatie moet prijs ge­ven,
dient hij, voor zover nodig, de rechtercommissaris op
het vertrouwelijke karakter te wijzen. Deze kan dan be­oordelen
of de informatie noodzakelijk is voor de opspo­ring
en/of de bewijslevering en in het proces-verbaal moet
worden opgenomen. Ook in dit geval geldt dat de open­baar
accountant niet uit eigen beweging vertrouwelijke
informatie mag verschaffen.
Indien de mededelingen van de openbaar accountant op
schrift worden gesteld, dient hij zijn verklaring zorgvuldig
na te lezen alvorens deze te ondertekenen. Indien door
hem voorgestelde wijzigingen niet worden overgeno­men,
moet hij niet tekenen. Hij kan hiertoe niet worden
verplicht.
Het bovenstaande geldt op overeenkomstige wijze met
betrekking tot het optreden als getuige voor de rechter.
5/Do 10-26
5/Do 10-27
Bijlage Belastingambtenaar FIOD-ambtenaar
binnentreden in kantoor tegen
de wil van de openbaar
accountant
controle naleving fiscale wetten
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 83 A'WR:
te allen tijde indien voor
taakvervulling noodzakelijk
controle naleving fiscale wetten
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 83 AWR:
te allen tijde indien voor
taakvervulling noodzakelijk
opsporen commuun delict:
geen bevoegdheid
opsporen commuun delict:
art. 55 Sv
alleen ter aanhouding van
verdachte
binnentreden in woning tegen
de wil van bewoner/openbaar
accountant
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 83 AWR:
te allen tijde indien voor
taakvervulling noodzakelijk,
mits vergezeld van commissaris
van politie, burgemeester of met
schriftelijke last van procureur-generaal,
officier van justitie of
hulpofficier van justitie
opsporen commuun dehct:
geen bevoegdheid
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 83 AWR:
te allen tijde indien voor
taakvervulling noodzakelijk,
mits vergezeld van commissaris
van politie, burgemeester of met
schriftelijke last van procureur-generaal,
officier van justitie of
hulpofficier van justitie
opsporen commuun delict:
art. 120 Sv:
alleen indien vergezeld van
kantonrechter, commissaris van
politie, burgemeester of met
schriftelijke last van procureur-generaal,
officier van justitie of
hulpofficier van justitie
5/Do 10-28
gewone opsporingsambtenaar Officier van Justitie Rechter-commissaris
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art 83 AWR:
te allen tijde indien voor
taakvervulling noodzakelijk
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 83 AWR:
te allen tijde indien voor
taakvervulling noodzakelijk
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 110 SV:
ter inbeslagneming
art. 111 Sv:
i.v.m. huiszoeking mits met
verlof van rechtbank; bij
dringende noodzakelijkheid
zonder zodanig verlof op elke
plaats waar het strafbare feit is
begaan of sporen heeft nagelaten
of in de woning van de
verdachte
opsporen commuun delict:
art. 55 Sv:
alleen ter aanhouding van
verdachte
opsporen commuun delict:
art. 55 Sv:
ter aanhouding van verdachte
art. 97 Sv:
ter inbeslagneming
opsporen commuun delict:
art. 110 Sv:
ter inbeslagneming
art. 111 Sv:
i.v.m. huiszoeking mits met
verlof van rechtbank; bij
dringende noodzakelijkheid
zonder zodanig verlof op elke
plaats waar het strafbare feit is
begaan of sporen heeft nagelaten
of in de woning van de
verdachte
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 83 AWR:
te allen tijde indien voor
taakvervulling noodzakelijk,
mits vergezeld van commissaris
van politie, burgemeester of met
schriftelijke last van procureur-generaal,
officier van justitie of
hulpofficier van justitie
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 83 AWR:
te allen tijde indien voor
taakvervulling noodzakelijk,
mits vergezeld van commissaris
van politie, burgemeester of met
schriftelijke last van procureur-generaal,
officier van justitie of
hulpofficier van justitie
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 110 Sv:
ter inbeslagneming
art. 111 Sv:
i.v.m. huiszoeking mits met
verlof van rechtbank; bij
dringende noodzakelijkheid
zonder zodanig verlof op elke
plaats waar het strafbare feit is
begaan of sporen heeft nagelaten
of in de woning van de
verdachte
opsporen commuun delict:
art. 120 Sv:
alleen indien vergezeld van
kantonrechter, commissaris van
politie, burgemeester of met
schriftelijke last van procureur-generaal,
officier van justitie of
hulpofficier van justitie
opsporen commuun delict:
art. 55 Sv:
ter aanhouding van verdachte
art. 97 Sv:
ter inbeslagneming
opsporen commuun delict:
art. 110 Sv:
ter inbeslagneming
art. 111 Sv:
i.v.m. huiszoeking mits met
verlof van rechtbank; bij
dringende noodzakelijkheid
zonder zodanig verlof op elke
plaats waar het strafbare feit is
begaan of sporen heeft nagelaten
of in de woning van de
verdachte
5/Do 10-29
Belastingambtenaar FIOD-ambtenaar
inzage eisen in boeken en
bescheiden van openbaar
accountant
controle naleving fiscale wetten: controle naleving fiscale wetten:
art. 49 AWR: art. 49 AWR:
desgevorderd inzage verstrekken desgevorderd inzage verstrekken
opsporen fiscaal delict: opsporen fiscaal delict:
art. 49 AWR: art. 49 AWR:
desgevorderd inzage verstrekken desgevorderd inzage verstrekken
opsporen commuun delict:
geen bevoegdheid
opsporen commuun delict:
geen bevoegdheid
uitlevering eisen van boeken en
bescheiden van openbaar
accountant
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 81 AWR:
te allen tijde desgevorderd
uitleveren
opsporen fiscaal delict:
art. 81 AWR:
te allen tijde desgevorderd
uitleveren
opsporen commuun delict:
geen bevoegdheid
opsporen commuun delict:
geen bevoegdheid
inbeslagneming van boeken en
bescheiden van openbaar
accountant, welke direct voor
de hand liggen
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 81 AWR:
te allen tijde
opsporen fiscaal delict:
art. 81 AWR:
te allen tijde
opsporen commuun delict:
geen bevoegdheid
opsporen commuun delict:
art. 95 Sv:
bij aanhouding van verdachte
voorwerpen die worden
meegevoerd
art. 96 Sv:
bij ontdekking op heterdaad
alles wat voor inbeslagneming
vatbaar is
5/Do 10-30
gewone opsporingsambtenaar Officier van Justitie Rechter-commissaris
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal dehct:
art. 49 AWR:
desgevorderd inzage verstrekken
opsporen commuun delict:
geen bevoegdheid
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 81 AWR:
te allen tijde desgevorderd
uitleveren
opsporen commuun delict:
geen bevoegdheid
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 81 AWR:
te allen tijde
opsporen commuun delict:
art. 95 Sv:
bij aanhouding van verdachte
voorwerpen die worden
meegevoerd
art. 96 Sv:
bij ontdekking op heterdaad
alles wat voor inbeslagneming
vatbaar is
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 49 AWR:
desgevorderd inzage verstrekken
opsporen commuun delict:
geen bevoegdheid
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 81 AWR:
te allen tijde desgevorderd
uitleveren
opsporen commuun delict:
geen bevoegdheid
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 81 AWR:
te allen tijde
opsporen commuun delict:
art. 97 Sv:
bij ontdekking op heterdaad of
indien het een misdrijf betreft
waarvoor voorlopige hechtenis
is toegelaten bij dringende
noodzakelijkheid indien
optreden rechter-commissaris
niet kan worden afgewacht
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 105 Sv:
in kader van gerechtelijk
vooronderzoek desgevorderd
uitleveren ter inzage
opsporen commuun delict:
art. 105 Sv:
in kader van gerechtelijk
vooronderzoek desgevorderd
uitleveren ter inzage
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 105 Sv:
in kader van gerechtelijk
vooronderzoek desgevorderd
uitleveren
opsporen commuun delict:
art. 105 Sv:
in kader van gerechtelijk
vooronderzoek desgevorderd
uitleveren
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal dehct:
art. 104 Sv:
in kader van gerechtehjk
vooronderzoek
opsporen commuun delict:
art. 104 Sv:
in kader van gerechtelijk
vooronderzoek
5/Do 10-31
Belastingambtenaar FIOD-ambtenaar
huiszoeking in kantoor of
woonhuis van openbaar
accountant, eventueel gevolgd
door inbeslagneming van
boeken en bescheiden
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
geen bevoegdheid
opsporen commuun delict:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
in het algemeen geen
bevoegdheid, indien echter
tevens hulpofficier van justitie
dan art. 97 Sv:
bij ontdekking op heterdaad of
indien het een misdrijf betreft
waarvoor voorlopige hechtenis
is toegelaten bij dringende
noodzakelijkheid indien
optreden rechter-commissaris
niet kan worden afgewacht
opsporen commuun delict:
in het algemeen geen
bevoegdheid, indien echter
tevens hulpofficier van justitie
dan art. 97 Sv:
bij ontdekking op heterdaad of
indien het een misdrijf betreft
waarvoor voorlopige hechtenis
is toegelaten bij dringende
noodzakelijkheid indien
optreden rechter-commissaris
niet kan worden afgewacht
verhoor van openbaar
accountant als getuige
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
geen bevoegdheid
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
geen bevoegdheid
opsporen commuun delict:
geen bevoegdheid
opsporen commuun delict:
geen bevoegdheid
5/Do 10-32
gewone opsporingsambtenaar Officier van Justitie Rechter-commissaris
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 97 Sv:
bij ontdekking op heterdaad of
indien het een misdrijf betreft
waarvoor voorlopige hechtenis
is toegelaten bij dringende
noodzakelijkheid indien
optreden rechter-commissaris
niet kan worden afgewacht
opsporen fiscaal dehct:
art. 111 Sv:
in het kader van een gerechtelijk
vooronderzoek met verlof van
rechtbank, bij dringende
noodzakelijkheid zonder
zodanig verlof
opsporen commuun dehct:
geen bevoegdheid
opsporen commuun delict:
art. 97 Sv:
bij ontdekking op heterdaad of
indien het een misdrijf betreft
waarvoor voorlopige hechtenis
is toegelaten bij dringende
noodzakelijkheid indien
optreden rechter-commissaris
niet kan worden afgewacht.
opsporen commuun dehct:
art. 111 Sv:
in het kader van een gerechtelijk
vooronderzoek met verlof van
rechtbank, bij dringende
noodzakelijkheid zonder
zodanig verlof
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
geen bevoegdheid
opsporen commuun delict:
geen bevoegdheid tot officieel
verhoor
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
geen bevoegdheid
opsporen commuun delict:
geen bevoegdheid tot officieel
verhoor
controle naleving fiscale wetten:
geen bevoegdheid
opsporen fiscaal delict:
art. 210-226 Sv:
officieel getuigenverhoor in het
kader van gerechtelijk
vooronderzoek
opsporen commuun delict:
art. 210-226 Sv:
officieel getuigenverhoor in het
kader van gerechtelijk
vooronderzoek
5/Do 10-33
NEDERLANDS INSTITUUT
van
REGISTERACCOUNTANTS
BIBLIOTHEEK
BIBLIOTHEEK VRUE
3 0000 00035 4856