De pastorie te Mastland / C.E. van Koetsveld

              in de gemeente te bewaren of te herstellen. De proefpreek, een weinig naar hunnen
geest  ingericht,   was  dan   ook onberispelijk en de eerste kennismaking beloofde
veel; edoch — toen deze eieren eenige weken gebroed waren, brachten zij geene
hupsche kiekens, maar stank en  verrotting voort; want, wel beschouwd, was de
rechtzinnigheid van Van der Ploeg voor een groot deel hoogmoed: hij wilde uitmunten en het werk van zijn voorganger verbeteren.    Toen  nu deze hoogmoed
tegen   den   hoogmoed   der  vromen   botste,   toen   zij   hem   op   den   geestelijken
weg wilden leiden en hij hun de wet wilde stellen, toen begon men in te zien, dat
hij toch de rechte man niet was en dat er niet inzat, wat er buiten opzat; en men
haatte en kwelde hem nog meer dan zijn waardigen voorganger. De slotsom is,
dat hij sedert dien tijd zich meer aan ons aansluit, in plaats van onze weifelende
gemeenteleden tot zich te trekken, en dat, daar hij toch in den grond niet kwaad
is,   de   ondervinding   hem  al een weinig wijzer doet worden, zoodat deze harde
leermeesteres,   met   Gods hulp, nog wel van Van der Ploeg maken zal wrat van
hem te maken is.
Het aandenken eens onvergetelijken vriends heeft mij te lang op ééne plaats
opgehouden: wij zullen dus bij mijne andere naburen slechts een kort bezoek
afleggen.
Op een goed halfuur afstand van Mastland staat sedert zes jaren mijn
brave vriend Rusters, insgelijks een tijdgenoot en akademie-kennis. Rondborstig
als een Zeeuw, somtijds ruw in zijne uitdrukkingen, maar altijd edel in zijne
bedoelingen, is hij zich bij den overgang van student tot predikant volkomen
gelijk gebleven. Hij mist in de samenleving den fijnen takt en de hoogere beschaving, in de studie het wijsgeerig oog en de grondige kennis, noodig om in
een en ander uit te munten; maar zijn openhartige toon en zijn helder oog teekenen oprechtheid en vastheid van overtuiging en geven hem eene zedelijke overmacht op zijne gemeente, welke niet zelden de hoog beschaafde en geleerde man
mist. Zoo had ik hem gewacht en zoo vond ik hem en durfde mij daarom
spoedig en gerust aan hem aansluiten. Zoo ergens, dan is het tusschen ons beiden waar, dat verschil van karakter bij overeenkomst van beginselen de hechtste
vriendschap kweekt. Draaft hij wat hard op een eenmaal opgevat denkbeeld door,
dan trek ik hem bij de rokspanden terug, en doet mijne natuurlijke bedaardheid
98
en omzichtigheid mij te zeer en te lang weifelen, dan moet ik zwichten voor de
kracht van zijn open oog, en voor eene stem, welke hij nimmer aan banden
legt. De belangen onzer gemeenten, somtijds ineenloopende en meest nauw verwant, geven ons ruime stof tot onderhoud en zelfs tot vriendschappelijken strijd.
Zonderling verschillend is somtijds de wijze, waarop wij dezelfde zaken aanvatten; de mijne — vergeef mij dat ik het zelf getuig! — is dikwijls verstandiger,
altijd voorzichtiger, en toch weegt ze niet altijd op tegen zijn „recht door zee."
Wij zijn gelijk aan twee kinderen, waarvan het eene altijd angstig voor de voeten ziet en het andere wild en onbezorgd draaft en speelt, en waarvan toch het
eerste   dikwijls  (naar oud vaderlijke of moederlijke spreekwijze) in het hoekje is,
waar de slagen vallen.
Alleen des Maandags-morgens bezoek of ontvang ik mijn' vriend Rusters
minder gaarne, dan op andere dagen. — En waarom dan juist ? — Ik zal het u
zeggen. Treedt hij op dien morgen bij mij binnen of verwelkomt hij mij bij
zich, dan is zijn' eerste vraag : «hoe vaart gij ?" en zijn tweede, die er onmiddellijk op volgt: «wat hebt gij gisteren gehad?" Om het antwoord op deze laatste
vraag is het eigenlijk ook nog niet te doen, ten minste hij valt vrij spoedig in :
«ik heb behandeld —" en nu volgt eerst de tekst,' dan het thema, dan de schets,
deel voor deel en punt voor punt, en ik word ongeveer te moede, alsof mijn
chirurgus mij zijn receptenboek voorlas. — Laat men mij zeggen: «ik heb die
geschiedenis of gelijkenis, ik heb dat gezegde behandeld; wat is ze schoon, of
wat is het rijk !" Laat ons dan den bijbel in de hand nemen en de kracht der
uitdrukkingen in het oorspronkelijke, den samenhang van denkbeelden of gebeurtenissen nagaan; maar schetsen, — ik koop daarvan deelen vol voor eenige
stuivers  Doch ik zou zoodoende weder tot een onderwerp terugkeeren, waarvan ik vroeger misschien reeds te veel gezegd heb. . . .
Mijn vriend heeft dan zoo zijn stokpaardje en ik ook, en zijn zijne schetsen keurig net in zijn oog, koud en afgepast is toch zijne evangelieprediking niet.
Welaan! ik wil mij zelven de boete opleggen om aanstaanden Maandag, als het
weder gunstig is, hem opnieuw te bezoeken en geduldig toe te luisteren. En is
misschien met zijne belangstelling in de goede zaak een zweem van eigenliefde
vermengd, ik zal ze verschoonen en denken : «licht, dat nog eens iemand plan
en   behandeling  prijst,   eer  de   vlijtig  bewerkte   preek   wordt weggelegd.   Onze
99