Een voetreis 100 jaar geleden / gedaan en beschreven door C.E. van Koetsveld ; met teek. van Menno ; [inl.: Jan Feith]

              Au courage malheureux.
Gloire, honneur et respect. Une seule defaite apres 30 ans de
gloire.
Trois jeunes francois qui se font honneur de l'être.
Aux grenadiers francois    et   jamais....
On dit qu'en les voyant couchês sur la poussière
D'un effroi doulloureux pênètrés d la fois.
Uennemi l'oeil tourné vers leur face guerrière
Les regarda sans peur pour la première fois.
(Het tegenschr ift, naar hel scheen van eenen Engelschman.
was te laf om over te schrijven.)
Ici Vunivers a tremblé.
Il soulait d ses pieds les peuples de la terre.
Son orgueil insultait aux cieux.
Mais celui dont la main gouverne la frontière.
Ice brisa son scèptre audacieux.
P. J. May.
60
 Quel francois pourrait visiter ces lieux sans v pleur er
quelqu'un de sa familie?....
Het oordeel over deze door de reizigers vluchtig
opgeschreven regels laat ik aan mijne goede vrienden.
Zij waren mij, juist omdat ik ze op eene zoo merkwaardige plaats vond, het copieeren dubbel waard. Misschien
had ik uit dezen chaos van namen en aanmerkingen nog
wel meer uitgezocht, zoo de tijd ons niet een weinig
gedrongen had. Het speet mij echter niet, de namen
dier nietige grooten niet nageschreven te hebben, die
dit papier, aan het Vaderland gewijd, misbruikt hadden om aan de reizigers een lijstje van hun tytels te
geven.
Wij wandelden dus met onzen guide, dien wij onderweg hadden opgedaan, verder voort. Ik raad iedereen
aan, zulk eenen guide te nemen, al was het slechts als
afleider tegen de anderen, die u zonder dat onophoudelijk bestormen. De onze scheen zijne zaak nog al goed
te verstaan. Wij vergeleken eerst het uitgestrekt veld,
dat wij voor ons hadden, met een plan van den veldslag, dat wij in de Belle Alliance vonden. De bijzonderheden en het plan van denzelven, zult gij in de daarover geschreven boekjes oneindig beter en naauwkeu-
riger vinden, dan wij het u zouden kunnen verhalen.
Jammer dat wij er in Namen of vroeger niet om ge
dacht hadden ons door het lezen van een of ander
stukje deze bijzonderheden nog eens naauwkeurig
voor den geest te roepen.
Een eind weegs verder, even voor de hoeve La Haye
Sainte, gingen wij door het land aan de linkerzijde
naar den kleiberg van bijna 200 voeten hoogte, waarop
de Leeuw van Waterloo is nedergezet. Omlaag aan het
begin van den trap heeft men eene kakelbonte tent
opgeslagen, waar likeuren verkocht worden. Wij dronken liever op den berg zelven, waar wij ook eene com-
missionaire van dezen likeurhandel vonden, een glaasje
op het Vaderland en de vrijheid.
Jammer dat een lelijke houten trap de reizigers
naar boven geleidt. Niet dat men behoeft te vreezen,
er af te vallen, zoo als ons verhaald was, want sedert
kort was er eene leuning langs gemaakt. Maar men
moest er of in het geheel niet op mogen klimmen,
dunkt mij, of, dat nog beter was, niet langs een gemeen
houten ding, op zijn.
best goed genoeg als
er een arbeidershut
boven op stond, maar
langs steenen trappen, die toch de onkosten van het monument zoo zeer niet
vergroot zouden hebben.
Het gedenkteeken
zelve, zijnde een
ijzeren leeuw met
den kop naar Pruis-
sen gekeerd en eenen
grooten kogel of bol
onder den regter
voorpoot,  is  uit de
welgelijkende afbeeldingen genoeg bekend. Het maakte
van uit de vlakte eene zeer goede vertooning, beter dan
ik mij had voorgesteld. Maar het hooge piëdestal verhindert bijna, als men er opgeklommen is, iets van het
beest te zien.
Met eene Koningrijke eenvoudigheid schreef men op
het voetstuk slechts den datum van den veldslag. De
Leeuw was echter door de lucht en regen vooral aan
den buik eenigzints verroest. Dit staat echter in de
verte nog al natuurlijk, want zoodoende wordt hij een
rosse leeuw.
Uitgestrekt is het gezigt op deze kleihoogte. Overal
dekt het golvend graan de graven van held en lafaard,
die hier sneuvelden. Van de zuidzijde kwam de groote
krijgsheld, dien zelfs zijne vijanden moesten bewonderen. Van hier de onzen, manmoedig strijdende voor eene
naauwelijks herkregen vrijheid, en de Engelschen, tegen
den eenigen vijand dien zij vreesden. Van die zijde daar
de heuvels met Napoleon's voorposten u het gezigt
naar het oosten belemmeren, kwam de grijze Blücher,
aan wien Europa zoo veel te danken heeft. Lezer,
wanneer gij uwen weetlust voldaan hebt, en uw verstand naauwkeurig kennis draagt, van de gebeurtenissen die hier voorvielen, dan geleide u uw Vaderlandsch
hart naar de velden van Waterloo en geniete hier de
genoegens eener aangename en levendige herinnering.
In de hoeve Hougemont aan de zuid-westzijde van
het monument hoorden wij eerst naderhand dat men
alles had gelaten, zoo als het vóór 13 jaren was. Men
weet het hardnekkig gevecht dat in en bij dezelve
plaats had. Wij hoorden dit echter niet vroeg genoeg
om er nog naar toe te gaan, daar wij gaarne dezen avond
niet te laat in Brussel wilden aankomen. Nog zagen
wij de twee eenvoudige en fraaije gedenksteenen aan
de beide zijden van den weg. Het eene, ter eere van den
heer Gordon, is niet zoo als Mevr. v. Maerten verhaalt,
door zijne vier zusters, maar door vier broeders en eene
zuster hem  opgerigt.
Na nog een en andermaal deze merkwaardige plaatsen te hebben rondgezien, wandelden wij verder door
naar Waterloo dat nog drie kwartieruurs van den
leeuw afligt. Wij volgden steeds met onzen leidsman
den straatweg en traden het dorp Waterloo in. Het is
een vrij groot dorp aan den ingang van het bosch
Soignies. Hier namen wij ons middagmaal en gingen
daarna de monumenten en grafschriften in de kerk
van   Waterloo   bezien.   Het   zijn   meestal vierkante
marmeren steenen in den muur der kerk gemetseld.
Een aan welks opbouw men nog bezig was, scheen
het schoonste van allen te zullen worden, schoon
in eenvoudiger stijl gebouwd. Het wordt als ik mij
niet misgis op 's Lands kosten er neergezet, ter eere
der gesneuvelde Hollanders.
Nu leidde de weg ons regt door het bosch van
Soignies heen. Wij hepen bijna altijd dan op, dan af en
de paden zijwaarts gaven nu en dan door hunne helling
een aardig perspectief. Overigens zijn de boomen hier
niet bijzonder oud of dik, en de breede straatweg,
waarop veel passage is van karren en andere rijtuigen,
is nu en dan wel noodig om het gezigt te verlevendigen.
Want nergens vinde ik, wordt het zoo schielijk eng en
eentoonig dan in een bosch zonder pleinen of water.
De weg is zeer morsig. Gelukkig vonden wij nog
meestal een goed gaanbaar voetpad, zoodat wij er
weinig hinder van hadden. Anderhalf uur wandelt
men door dit bosch en komt vervolgens eerst in het
eigenlijke Brabandsche. In plaats van het vloeijende
Waalsch en vriendelijke Fransch hoort gij hier een
patois dat een lomp mengelmoes is van verbasterd
Hollandsch, Fransch en, als ik wel gehoord heb, eenige
woorden Duitsch.
Door de hoogten en laagten die zich hier niet onaardig afwisselen, kan men naauwelijks zien of men al
dan niet nabij de Stad is. Digt bij dezelve passeerden
wij nog een dorp en hadden eindelijk het genoegen
Brusselsche straatsteenen onder onze voeten te hebben. Minder genoegen was het ons een half uur berg op
te marcheeren en toen wij ten laatste aan ons Logement
gekomen waren, kon men met de „kermèsse" ons niet
logeeren. Wij dwaalden naar een ander Logement,
en ziet, het was dezelfde deun. Daarenboven waren
onze valiezen nog niet van Gemappe aangekomen.
Na eenig dwalen traden wij op goed geluk in een
Estaminet of Bierhuis, waar men ons logeeren kon.
Tot onderrigt der lezers, dient het, dat een Estaminet in Braband over het algemeen fatzoenlijker
is dan een  Hollandsch bierhuis.
61